نشریه شماره ۲۶۸

نشریه شماره ۲۶۸ با عنوان دستورالعمل تثبیت لایه‌های خاکریز و روسازی راه‌ها در سال ۱۳۸۲ منتشر شده است. هدف از تدوین این نشریه که با همکاری جمعی از متخصصان و صاحب نظران با سابقه کشور تهیه شده، ارائه راهکارهای مناسب برای بهره‌گیری مفید و موثر از مصالح و منابع خاکی و مواد تثبیت کننده برای استفاده در صنعت راهسازی کشور است.

در این نشریه، دستورالعمل‌های تثبیت خاک با آهک، سیمان، قیر و تثبیت کننده‌های ترکیبی شامل آهک-خاکستر بادی، آهک-سیمان و آهک-قیر تشریح شده است. برای تدوین این نشریه، علاوه بر بهره‌گیری از ضوابط و معیارهای مشروح در مشخصات فنی عمومی راه، نشریه ۱۰۱ و آئین نامه روسازی آسفالتی راه‌های ایران، نشریه شماره ۲۳۴ سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور، از آئین نامه‌ها و مقررات معتبر بین المللی AASHTO ، ASTM و ACI نیز استفاده شده است.

تعریف تثبیت در نشریه شماره ۲۶۸

تثبیت خاک به اصلاح و بهبود خواص فیزیکی و مهندسی آن برای تامین یک رشته اهداف از پیش تعیین شده اطلاق می‌شود. تثبیت خاک‌ها به طرق گوناگون نظیر روش‌های مکانیکی، شیمیایی، فیزیکی، بیولوژیک (رویاندن گیاه) و روش الکتریکی امکان پذیر است.

اهداف تثبیت

برخی از خاک‌ها به علت مشخصات فنی نامطلوب یا دارا بودن مقادیر قابل توجهی رس یا لای برای عملیات راه‌سازی، نامرغوب محسوب می‌شوند. اینگونه خاک‌ها به دلیل حساسیت و ناپایداری در برابر رطوبت، مقاومت کم و تراکم پذیری، مشکلات فراوانی را از نظر فنی اقتصادی در راهسازی ایجاد می‌کنند. چنانچه مسیر یک راه از مناطقی که دارای خاک‌های نامرغوب باشد عبور کند طرح و اجرای زیر سازی و رو سازی مستلزم استفاده از لایه‌هایی با مصالح متفاوت و ضخیم خواهد بود. این امر باعث مصرف مقادیر قابل توجهی مصالح، افزایش هزینه‌های عملیاتی و طو لانی‌ شدن زمان اجرای پروژه می‌شود. در این موارد اغلب اقدام به تغییر مسیر راه یا تعویض خاک می‌شود.

هر گاه به عللی امکان تغییر مسیر راه یا تعویض خاک نباشد یا اینکه هزینه خاک مقرون به صرفه نباشد باید روش اصلاح و بهبود خاک مورد بررسی قرار گیرد تا چنانچه از نظر اقتصادی و فنی قابل توجیه باشد به انجام آن مبادرت شود.

اهم اهداف تثبیت خاک تامین یک یا تعدادی از موارد زیر است:

استفاده موثر از قرضه‌های جانبی
اصلاح خاک‌های نرم و کم مقاومت
افزایش دوام خاک
افزایش مقاومت باربری خاک
کاهش تورم و انقباض خاک
کاهش رطوبت خاک
کاهش دامنه خمیری خاک
ایجاد لایه‌های اساس و زیر اساس با قابلیت باربری بیشتر
آماده سازی محوطه‌ای برای اجرای آسانتر عملیات ساختمانی
صرفه‌جویی در مصرف مصالح و انرژی
تسریع در عملیات اجرایی

تثبیت خاک با آهک سبب بهبود کیفیت و مشخصات فنی خاک و تسریع در انجام عملیات راهسازی می‌شود. تجربه نشان داده که افزودن آهک به خاک‌های ریزدانه مرطوب موجب بروز چندین واکنش شیمیایی بین خاک و آهک می‌شود. افزودن آهک باعث می‌شود که مخلوط تولید شده دارای مقاومت باربری بیشتر، قابلیت تراکم و جابه‌جایی بهتر، درصد انقباض و خاصیت خمیری کمتری نسبت به خاک طبیعی اولیه باشد.