رایج ترین انواع دیوارهای سنگی
برخی از رایج ترین انواع دیوارهای سنگی با توضیحات مربوط به مشخصات فنی، روش‌های اجرایی و انواع سنگ مصرفی، در زیر ارائه شده است. انواع مختلف سنگهای مصرفی در این دیوارها در انواع سنگ ساختمانی در دیوارهای سنگی به صورت مفصل معرفی شده است. برای درک صحیح چگونگی اجرا و نیز شناسایی دیوارهای سنگی پس از ساخت، تصویری از نما، مقطع عرضی و بافت افقی هر یک از انواع به صورت تصویری آورده شده است. نماهای این دیوارها از دو نوع دستی یا ماشینی است که می‌توان در نماهای دیوارهای سنگی توضیحات کاملی در این مورد پیدا کرد.
دیوار خشکه چین با سنگ قلوه رودخانه‌ای و نمای طبیعی
در این نوع از دیوارهای سنگی سنگهای قلوه رودخانه‌ای، با قطر بیش از ۱۵ سانتی متر، استفاده می‌شود. به این ترتیب که این سنگ‌ها را بدون استفاده از ملات (به صورت خشکه چین) کنار هم می‌چینند. سنگ‌ها باید با هم جفت و جور شوند تا ضخامت درزها به حداقل برسد و فضای خالی بین سنگ‌ها به کمترین میزان ممکن برسد. سنگهای کوچکتر و ریزتر برای پر کردن فاصله سنگهای بزرگ استفاده می‌شود. هر چه فضای خالی بین سنگ‌ها کمتر باشد، ایستایی دیوارهای سنگی بیشتر خواهد بود. در پایین‌ترین رج (ابتدای کار) و در گوشه‌ها، باید از سنگهای بزرگتر استفاده شود تا دیوار، ایستایی و مقاومت لازم را پیدا کند. برای حفظ تعادل و ایستایی این دیوار سنگی، باید در هر یک و نیم متر ارتفاع کار، یک درز افقی سراسری اجرا کرد تا روی آن دوباره سنگهای بزرگتر چیده شود (مانند آغاز کار). این نوع دیوارهای سنگی خاصیت باربری ندارد و از آن فقط به عنوان حصار و جداکننده در باغ‌ها و فضاهای باز، استفاده می‌شود. به دلیل مشخصات و شیوه خاصِ چیدن سنگ‌ها در آن، این دیوار همواره دارای رج خواهد بود. زیبایی نما و استحکام دیوار، کاملاً به مهارت و تجربه بنای سنگ کار بستگی دارد. نمای سنگ‌ها در آن به همان حالت طبیعی باقی می‌ماند. حداقل ضخامت این دیوار سنگی، ۶۰ سانتیمتر و حداقل نسبت ضخامت به ارتفاع در این دیوارها یک به سه است. طبق تعریف سنگ مناسب، وزن سنگ‌ها باید به اندازه‌ای باشد که یک کارگر بنا یا سنگ کار بتواند آنها را حمل کند.
دیوار خشکه چین با سنگ قلوه رودخانه‌ای و نمای طبیعی
دیوار خشکه چین با سنگ کوهی قواره و نمای سرخود
این دیوارهای سنگی، بدون استفاده از ملات و به صورت خشکه چین اجرا می‌شود. در ساخت این نوع دیوار، سنگ قواره به کار می‌رود. سنگهای قواره به طوری در هم جفت می‌شوند که فضای خالی بین سنگ‌ها به حداقل ممکن کاهش می‌یابد. منفذهایی که ناگزیر بین سنگ‌ها باقی می‌ماند، با سنگهای کوچکتر پر می‌شوند. سنگهای پای دیوار (رج اول) از نوع سنگهای بزرگِ کله و عمقی انتخاب می‌شود. در گوشه‌ها و محل تقاطع دو دیوار نیز سنگهای نبش به صورت کله و راسته استفاده می‌شود. برای حفظ تعادل و ایستایی دیوارهای سنگی، در هر یک تا یک و نیم متر ارتفاع کار، یک درز افقی در تمامی ضخامت دیوار ایجاد می‌شود. شیوه دیوار چینی بر روی این درزهای افقی، شبیه قسمت اول (پایین) دیوار است. در هر متر مربع نمای دیوارهای سنگی، حداقل یک سنگ عمقی قرار می‌گیرد. تعداد سنگهای کله به کار رفته در این دیوار، باید دست کم یک سوم تعداد سنگهای تشکیل دهنده دیوار باشد. در دیوارهای خشکه چین سنگی، از جمله این دیوار، به هیچ وجه بار گذاری مجاز نیست، زیرا دیوار فقط می‌تواند وزن خود را تحمل کند. از این دیوارها به عنوان حصار، در باغ‌ها، مزارع و حیاط ساختمان‌ها استفاده می‌شود. نمای دیوار از همان نمای سر خود سنگ‌ها تشکیل می‌شود. حداقل نسبت ضخامت به ارتفاع در این دیوار، یک سوم است. ضخامت این دیوار نباید از ۶۰ سانتیمتر کمتر باشد.
دیوار خشکه چین با سنگ کوهی قواره و نمای سرخود
دیوارهای سنگی با سنگ قلوه رودخانه‌ای و نمای طبیعی
این نوع دیوار چینی سنگی، شبیه به دیوار خشکه چین با سنگ قلوه رودخانه‌ای است. با این تفاوت که قلوه سنگ‌ها را همراه ملات، بدون ایجاد درز افقی، روی هم می‌چینند. قلوه سنگ‌ها باید کاملا در ملات غرق شوند و فضای خالی بین آنها به وجود نیاید. همچنین، سنگ‌ها نباید بدون استفاده از ملات با یکدیگر تماس داشته باشند. با این ترتیب، دیگر لزومی ندارد که فضاهای خالی بین سنگ‌ها را با قلوه سنگهای ریز پر کرد زیرا این فضاها با ملات پر می‌شوند. این یکی از رایج ترین روش‌های دیوار چینی سنگی در روستاهای کشور است که با آن دیوار اتاق‌ها (خانه‌ها) را می‌سازند. چون در این روش، نیاز به چکش کاری و خرد کردن سنگ نیست، کار آن راحت و کم دردسر است، نمای سنگ‌ها نیز به همان حالت طبیعی خود باقی می‌ماند. اما متاسفانه، دیوارهای سنگی که با سنگ رودخانه‌ای ساخته می‌شوند، به دلیل شکل طبیعی سنگ‌ها و عدم انتقال نیروها به طور یکنواخت، خاصیت باربری بسیار ضعیفی دارند. بنابراین استفاده از این نوع دیوار به عنوان دیوار باربر صحیح نیست و فقط برای دیوار غیر باربر توصیه می‌شود. حداقل ضخامت قابل قبول این دیوارها ۵۰ سانتیمتر است.
از این روش دیوارسازی، در شهر‌ها نیز به صورت تزئینی استفاده می‌شود، به این صورت که از سنگهای قلوه و با رنگ‌های متنوع طوری استفاده می‌شود که قسمت کوچکی از سنگ‌ها بیرون از ملات دیوار باقی مانده و ملات در نما خود را بیشتر می‌نمایاند. اما نباید فراموش کرد که این روش صرفا تزئینی است و خاصیت باربری ندارد.
دیوار با سنگ قلوه رودخانه‌ای و نمای طبیعی
دیوارهای سنگی با سنگ کوهی قواره، بدون رج، با نمای سرخود
این نوع از دیوارهای سنگی، که با استفاده از سنگ کوهی قواره و ملات ساخته می‌شود، یکی از رایج ترین و ارزانترین انواع دیوارهای سنگی است که به طور گسترده در ساختمان‌های روستایی کشور از آن استفاده می‌شود. دلیل رایج بودن این نوع دیوار سازی، دسترسی راحت و نسبتا ارزان به سنگهای لاشه است که با کمی کار (گرفتن گوشه‌های تیز و برنده سنگ‌ها به کمک چکش یا پتک) به صورت قواره در آورده می‌شود. به دلیل کم بودن وزن قطعات سنگهای مصرفی در بنایی و آزادی عمل بنا در اجرای نمایِ در هم دیوار، و کار کمی که بر روی سنگهای انجام می‌گیرد، ساختن این دیوار سنگی نسبتا راحت و سریع خواهد بود، چون تنها کافی است که در انتخاب سنگهای عمقی، کله و راسته دقت شود. در رج اول (پای دیوار) باید از سنگهای بزرگ کله و عمقی، و در گوشه‌ها و محل‌های تقاطع دو دیوار، از سنگهای نبش، به صورت کله و راسته (یک در میان)، استفاده شود. بهتر است ارتفاع این سنگ‌ها، تقریبا ۲ برابر ارتفاع سنگهای مجاور باشد. برای استحکام بیشتر، باید در هر یک و نیم متر ارتفاع، یک درز افقی در تمامی ضخامت دیوار ایجاد شود. کلیه سنگهای تشکیل دهنده دیوار، باید با هم قفل و بست شده و در مجموع، بافت توپر و یکپارچه‌ای را تشکیل دهند. ضخامت این دیوارهای سنگی، دست کم ۵۰ سانتیمتر است ولی، در صورت غیر باربر بودن، می‌توان با ضخامت حداقل ۴۵ سانتیمتر نیز اجرا کرد. نمای سنگ‌ها نیز به همان صورت سر خود باقی می‌ماند.
دیوار با سنگ کوهی قواره، بدون رج، با نمای سرخود
دیوارهای سنگی با سنگ کوهی، به رج برده شده، با نمای کلنگی (پتکی)
این نوع از دیوارهای سنگی با استفاده از سنگهای قواره و ملات ساخته می‌شوند. بافت ویژه این دیوار، به رج برده شده است. ارتفاع هر رج، بین ۳۰ تا ۴۵ سانتیمتر بوده و تابع ارتفاع سنگهای گوشه در همان رج است. در ارتفاع هر یک از رج ها، ۱ تا ۳ سنگ بر روی هم قرار می‌گیرد. بدیهی است که طرز قرار گرفتن این سنگ‌ها بر روی هم، به گونه‌ای است که درزها به صورت چهارراهی در نیاید و همچنین هیچ درزِ قائمِ مشترک، در کنار آنها واقع نشود. باید توجه داشت که ارتفاع هیچ یک از رج‌های این دیوارِ به رج برده شده، نباید از ارتفاع رج‌های زیرین خود بیشتر شود. بلکه بهتر است که ارتفاع هر رج (لایه)، از ارتفاع رج زیرین خود، چند سانتیمتر کمتر باشد. به دلیل وجود رج‌های افقی در فواصل قائم ۳۰ تا ۴۵ سانتیمتری، دیوار از استحکام و پایداری نسبتا خوبی برخوردار خواهد شد و باید گفت مقاوم‌ترین دیواری است که با سنگ قواره ساخته می‌شود. تنظیم ارتفاع سنگ‌ها با ارتفاع رج‌ها (لایه‌ها)، جفت و جور شدن سنگ‌ها با هم و رعایت تعادل و زیبایی نمای سنگ‌ها در دیوار، به مهارت و سلیقه بنای سنگ کار بستگی دارد. رعایت اصول و نکات لازم در مورد سنگهای رج اول (پای کار) و سنگهای گوشه، مانند نمونه‌های پیش گفته شده، ضروری است.
در این دیوارهای سنگی، به ازای هر ۲ سنگ راسته، حداقل یک سنگ کله و در هر متر مربع نمای دیوار، حداقل یک سنگ عمقی کار گذاشته می‌شود. ولی بهتر است که در هر لایه در فواصل افقی حداکثر ۲ متری یک سنگ عمقی به کار رود. سنگهای تشکیل دهنده دیوار باید با یکدیگر قفل و بست شده و بافت منسجمی را تشکیل دهند.
برای زیبا تر شدن نما باید تا جایی که ممکن است از به کار گرفتن سنگهای کوچک خودداری شود. نمای سنگ‌ها، کلنگی (پتکی) بوده و بار سنگ مناسب در این دیوار، حداکثر ۴ سانتیمتر است. ضخامت درزها در نما نیز نباید از ۴ سانتیمتر بیشتر شود. این دیوار را با ضخامتی حداقل برابر با ۵۰ سانتیمتر اجرا می‌کنند.
دیوار با سنگ کوهی، به رج برده شده، با نمای کلنگی (پتکی)
دیوارهای سنگی با سنگ کوهی چند وجهی نامنظم، بدون رج، با نمای کلنگی(پتکی)
این دیوارهای سنگی با استفاده از سنگهای چند وجهی نامنظم ساخته می‌شود. بدین ترتیب که نخست، سنگهای قله پس از استخراج از معدن به کارگاه حمل شده و با پتک به سنگهای کوچکتر تقسیم می‌شوند. در نهایت سنگهای کوچکتر را شکل می‌دهند به طوری که هر قطعه از آنها به صورت سنگ چند وجهی نامنظم در‌آید. سپس با استفاده از سنگهای قواره و لاشه (با قطر کمتر از ۱۵ سانتیمتر)، به عنوان سنگهای پر کننده در میان دیوار (در صورتی که دیوار، دو طرفه نما باشد)، یا پشت دیوار (در صورتی که دیوار یک طرفه باشد) و قفل و بست آنها با سنگهای چند وجهی نامنظم، دیوار را اجرا می‌کنند. سنگهای پر کننده، به صورت غرقه در ملات (غوطه‌ای) به کار می‌روند. کلیه سنگهای چند وجهی نامنظم باید دارای ریشه‌ای حداقل برابر با ۲۵ سانتیمتر باشند. در گوشه‌ها و محل‌های تقاطع دیوارهای سنگی نیز از سنگهای نبش استفاده می‌شود که به صورت کله و راسته (یکی در میان)، برای قفل و بست و اتصال بهتر، کار گذاشته می‌شوند. سنگهای چند وجهی نامنظم با دقت در کنار هم قرار می‌گیرند و با هم جفت و جور می‌شوند و به دلیل سطح نمای سنگهای چند وجهی، می‌توان درزها را در نمای دیوار، در جهات مختلف، حرکت داده و در زوایای مورب به کار گرفت. نمای سنگ‌ها به صورت کلنگی (پتکی) بوده و اندازه مناسب بار سنگ حداکثر ۴ سانتیمتر است. در هر متر مربع از نمای این دیوار، باید حداقل ۲ سنگ کله یا عمقی با ریشه‌ای حداقل برابر با ۳۵ سانتیمتر به کار رود. در صورتی که سنگهای چند وجهی نامنظم با ابعاد بزرگ در نظر گرفته شود (مانند سنگهای عمقی)، وزنشان زیاد شده و از توان حمل یک نفر سنگ کار بیشتر می‌شود. از این رو، چنین سنگ‌هایی را دو نفر بلند کرده و در دیوار قرار می‌دهند. وزن نسبتاً زیاد سنگ‌ها، نمای سنگهای چند وجهی و حرکت درزها در جهات گوناگون از ویژگی‌های این دیوار است. باید توجه داشت که اگر مقدار هر یک از زوایای سطح تماس سنگهای چند وجهی در کنار هم، مهارت و حسن سلیقه و موارد فنی گفته شده رعایت شود، این نوع دیوار سنگی، علاوه بر استحکام و ایستایی مناسب، از زیبایی قابل توجهی نیز برخوردار خواهد شد. به همین دلیل موارد مصرف این نوع دیوار، محدوده گسترده‌ای از دیوارهای باربر یا غیر باربر شامل می‌شود.
ضخامت دیوار باید حداقل ۵۰ سانتیمتر در نظر گرفته شود. درزهای بین سنگ‌ها در نما بند کشی می‌شود. ضخامت درزها می‌تواند متغیر باشد ولی نباید از ۱ سانتیمتر بیشتر شود.
دیوار با سنگ کوهی چند وجهی نامنظم، بدون رج، با نمای کلنگی(پتکی)
دیوارهای سنگی با سنگ کوهی چند وجهی نامنظم سر تراش، بدون رج، با نمای تیشه‌ای(چکشی)
این نوع از دیوارهای سنگی با استفاده از سنگ چند وجهی نامنظم سر تراش اجرا می‌شود و در تمام موارد، به جز تفاوت‌هایی که در زیر به آن اشاره شده، مطابق دیوار با سنگ کوهی چند وجهی نامنظم بدون رج کار می‌شود.
به دلیل تراش دور سر سنگهای چند وجهی، اضلاع سنگ‌ها باید با دقت بیشتری نسبت به هم جفت و جور شوند، به طوری که برش هر ضلع سطح نمای هر سنگ، بر برش ضلع سنگ مجاورمنطبق شود.
به جهت دقت در جفت و جور کردن سنگ‌ها، درزها را می‌توان کاملا با ضخامتی ثابت اجرا و بندکشی کرد. اندازه مناسب ضخامت درزها ، نیم تا یک و نیم سانتیمتر است.
اندازه بزرگترین ضلعِ سطحِ نمایِ هر سنگ، از ۲ برابر اندازه کوچکترین ضلع تجاوز نمی‌کند. بنابراین بهتر است که از به کار گرفتن سنگهای کوچک (نسبت به بقیه سنگ‌ها) در نمای دیوار نیز خودداری شود تا اختلاف زیادی از نظر سطح نمای سنگ‌ها به چشم نخورد.
سنگهای گوشه (نبش) نیز از نوع سنگهای سر تراش است تا هماهنگی لازم از نظر اتصالات و یکنواختی ضخامت درزها برقرار شود.
زاویه بین اضلاعِ سطحِ نمایِ هیچ یک از سنگهای چندوجهیِ سر تراش و همچنین زاویه بین وجه‌های قسمت تراش خورده دور سر سنگ نباید از ۹۰ درجه کمتر باشد.
همان طوری که در تعریف انواع سنگ ساختمانی در دیوارهای سنگی، نمای این نوع دیوارهای سنگی، تیشه‌ای (چکشی) است.
موارد استفاده از این دیوار، به صورت دیوارهای یک طرف نما، دو طرف نما، ترکیبی با بتن و دیوار حائل است.
دیوار با سنگ کوهی چند وجهی نامنظم سر تراش، بدون رج، با نمای تیشه‌ای(چکشی)
دیوارهای سنگی با سنگ کوهی بادبر، با رج‌های نامساوی و نمای کلنگی (پتکی)
این دیوار، به طور عمده با استفاده از سنگهای بادبر و سنگهای قواره ساخته می‌شود. نمای سنگهای بادبر که در سه شکل راسته، کله و عمقی مورد استفاده قرار می‌گیرند، نمای دیوار را تشکیل می‌دهند. در پشت این سنگ‌ها، سنگهای قواره قرار دارند که با سنگهای بادبر، قفل و بست می‌شوند (به صورت کله و راسته). در میان دیوار و در فواصل بین سنگهای قواره و سنگهای بادبر، هر جا که لازم است، می‌توان ازسنگ‌های لاشه با قطر کمتر از ۱۵ سانتیمتر نیز به صورت غرقه در ملات، به عنوان سنگهای پر کننده استفاده کرد. این دیوار به صورت رجدار (رگه‌ای) و با رج‌های نامساوی، اجرا می‌شود. در هر رج به ازای هر دو سنگ راسته، حداقل یک سنگ کله و در هر متر مربع نمای دیوار، حداقل یک سنگ عمقی به کار می‌رود. ارتفاع مناسب رج‌ها ۱۵ تا ۳۰ سانتیمتر است ولی در هیچ حالتی، نباید ارتفاع رج‌های بزرگتر بیش از یک و نیم برابر ارتفاع رج‌های کوچکتر مجاور خود (رج‌های زیر و رو) شود. بهترین حالت این است که اختلاف ارتفاع هر رج بزرگ با رج کوچک مجاور خود، برابر با یک چهارم ارتفاع رج کوچکتر باشد.
سنگهای بادبر، به دقت در کنار هم و در یک رج افقی، به کمک ملات مستقر می‌شوند. به طوری که حداقل فاصله بین دو درز قائم در دو رج متوالی، ۱۰ سانتیمتر باشد و در هیچ حالتی نباید این فاصله از نصف ارتفاع رج بالایی کمتر شود. حداقل ارتفاع سنگهای رج اول (پای کار)، برابر با ارتفاع بزرگترینِ رج‌ها خواهد بود. در گوشه‌ها و محل تقاطع دو دیوار نیز، باید از سنگهای بزرگ نبش استفاده شود. این سنگ‌ها نیز بادبر هستند. درزهای نما، فقط به صورت افقی و قائم بوده و اندازه مناسب ضخامت آنها، یک تا دو و نیم سانتیمتر خواهد بود. نمای سنگ‌ها، کلنگی (پتکی) بوده و اندازه مناسب بارسنگ، حداکثر ۴ سانتیمتر است. حداقل ضخامت این دیوار، ۵۰ سانتیمتر است ولی در حالت‌های استثنایی تا ۴۵ سانتیمتر نیز قابل قبول خواهد بود. از این دیوار سنگی، در صورت رعایت نکات فنی می‌توان به عنوان دیوار باربر نیز استفاده کرد. موارد استفاده از این دیوار گوناگون است ولی بیشتر به عنوان دیوار باربر یک رو نما به کار برده می‌شود.
دیوار با سنگ کوهی بادبر، با رج‌های نامساوی و نمای کلنگی (پتکی)
دیوارهای سنگی با سنگ کوهی بادبر، به رج برده شده، با نمای کلنگی (پتکی)
در ساخت این دیوار تمامی نکات و موارد گفته شده در دیوار با سنگ کوهی بادبر، با رج‌های نامساوی و نمای کلنگی (پتکی) باید رعایت شود، به جز تفاوت‌هایی که در زیر توضیح داده می‌شود.
- بافت دیوار به صورت به رج شده است بدین ترتیب که ارتفاع سنگهای نبش در هر رج، که ارتفاع اصلی همان رج در دیوار به رج برده شده را تشکیل می‌دهد، ۳۰ تا ۴۵ سانتیمتر است ولی ارتفاع هر سنگ نبش (هر رج) باید کوچکتر یا مساوی با ارتفاع سنگ نبش رج زیرین خود باشد.
- در هر رج با قرار گرفتن ۲ تا حداکثر ۳ سنگ روی هم ارتفاع رج کامل می‌شود (برابر با ارتفاع سنگ نبش)، و این کار باید طوری انجام گیرد که کلیه موارد فنی گفته شده رعایت شود.
- ضخامت دیوار حداقل ۴۵ سانتیمتر است.
دیوار با سنگ کوهی بادبر، به رج برده شده، با نمای کلنگی (پتکی)
دیوارهای سنگی با سنگ کوهی بادبر سر تراش گونیا شده، بدون رج و مرتب، با نمای تیشه‌ای (چکشی)، قلم کاری شده یا ساب خورده شده
این نوع دیوارها را با استفاده از سنگهای سر تراش گونیا شده می‌سازند و در پشت کار از سنگهای قواره یا لاشه (کمتر از ۱۵ سانتیمتر) استفاده می‌شود. در این دیوارها چون سنگ‌ها گونیا شده است، درزها فقط به صورت افقی و قائم اجرا می‌شود، و در مجموع بافت مرتبی را در نمای دیوار نشان داده می‌شود. از این رو به این دیوارها عنوان بدون رج و مرتب داده شده است. سنگ‌ها به دلیل سر تراش بودن، چنان در کنار هم قرار می‌گیرند که درزهای ظریفی به وجود می‌آورند. ضخامت این درزها باید ثابت باشد. هیچ گونه درز افقی یا قائم ممتدی نباید در دیوار به وجود آید. هیچ درز قائمی نباید بیشتر از مجموع ارتفاع دو سنگ امتداد یابد و در هیچ حالتی نباید از تقاطع درزها چهار را به وجود آید.
سنگهای سر تراش گونیا شده، که اندازه‌های مختلفی دارند، به صورت خفته و راسته (رتفاع کم و زیاد) در کنار هم قرار می‌گیرند. حداکثر ارتفاع مناسب سنگ‌ها، ۳۰ سانتیمتر و حداقل اندازه هر یک از اضلاع کوچکترین سنگ‌ها ۸ سانتیمتر است.
این دیوارها را در نمونه‌های مختلفی اجرا می‌کنند ولی یکی از خوش‌نماترین آنها Snecked نام دارد. در دیوار نوع Snecked، نمای دیوار یعنی سنگهای سر‌تراش گونیا شده‌ای که مجموع نمای آنها، تشکیل دهنده نمای دیوار است، از تعدادی واحدهای ترکیبی سنگی تشکیل می‌شود که هر واحد دارای ۴ قطعه سنگ است.
الف: یک قطعه سنگ بزرگ، با حداکثر ۳۰ سانتیمتر ارتفاع به نام Riser که از نوع سنگ کله یا عمقی است.
ب: دو قطعه سنگ به نام Leveller که از نوع سنگ کله یا راسته است. حداکثر ارتفاع این سنگ‌ها باید دو سوم ارتفاع Riser باشد.
ج: یک قطعه سنگ به نام Sneck که نام دیوار نیز از این سنگ گرفته شده است، این سنگ بین چهار سنگ واقع می‌شود (دو تا Riser و دو تا Leveller ) و در واقع دو واحد ترکیبی سنگی را به هم می‌بندد. نقش این سنگ کوچک در این است که از ایجاد درزهای قائم بلند، جلوگیری می‌کند. درز قائم بین هر جفت از سنگهای Leveller تقریبا در وسط بر بالایی سنگ Riser قرار می‌گیرد.
تجربه نشان داده است که، در صورتی این نوع دیوار از قفل و بست خوب و محکی برخوردار خواهد بود که اندازه ریشه سنگهای Sneck ، Leveller و Riser به نسبت‌های ۱، ۲ و ۳ باشد. مثلا اگر اندازه ریشه سنگ Sneck، ده سانتیمتر باشد، اندازه ریشه سنگ Riser سی سانتیمتر خواهد بود. در گوشه‌ها و محل‌های تقاطع دو دیوار نیز از سنگهای سر‌تراش گونیا شده (سنگهای نبش) به صورت کله و راسته، استفاده می‌شود. حداقل ضخامت این دیوار ۴۵ سانتیمتر است و بیشتر به عنوان دیوار باربر یک طرفه نما مورد استفاده قرار می‌گیرد. نمای دیوارهای سنگی، تابع نمای سنگ‌ها است، ولی در هر صورت، مقدار بارسنگ نباید از ۲ سانتیمتر تجاوز کند.
دیوار با سنگ کوهی بادبر سر تراش گونیا شده، بدون رج و مرتب، با نمای تیشه‌ای (چکشی)، قلم کاری شده یا ساب خورده شده
دیوارهای سنگی با سنگ کوهی بادبر سر تراش گونیا شده، با رج‌های مساوی و نمای تیشه‌ای (چکشی)، قلم کاری شده یا ساب خورده شده
این دیوار با استفاده از سنگهای سر تراش گونیا شده و سنگهای قواره اجرا می‌شود، به این ترتیب که نمای سنگهای سر تراش گونیا شده، که در ۳ شکل راسته، کله و عمقی به کار می‌رود، نمای دیوار را تشکیل می‌دهد و در پشت این سنگ‌ها، سنگهای قواره قرار می‌گیرد. معمولا به دلیل ظرافت کار و دقت در انتخاب سنگ‌ها نیازی به استفاده از سنگهای پر کننده در میان دیوار نخواهد بود، و سنگهای قواره با سنگهای سر تراش به صورت کله و راسته به خوبی به هم قفل و بست می‌شوند.
در این روش دیوار سازی، سنگهای سر تراش گونیا شده در رج‌های افقی و با ارتفاع مساوی قرار می‌گیرند. در هر رج به ازای هر دو سنگ راسته حداقل یک سنگ کله و در هر متر مربع نمای دیوار حداقل یک سنگ عمقی به کار می‌رود. ارتفاع سنگ‌ها بین ۸ تا ۴۰ سانتیمتر است ولی سنگ‌هایی که ارتفاع آنها بین ۱۵ تا ۲۵ سانتیمتر است، رایج ترند.
ویژگی این نوع دیوارهای سنگی در این است که به دلیل مشخصات سنگ‌هایی که در نمای دیوار به چشم میخورند، درزها کاملا عمود بر هم و عمود بر ضخامت دیوار اجرا می‌شوند. ضخامت درزها به ظرافت و دقت در سر تراش کردن، گونیا بودن اضلاع سنگ‌ها بستگی داشته و می‌تواند بین نیم تا یک و نیم سانتیمتر باشد، ضخامت درزها در تمامی نمای دیوار ثابت خواهد بود.
بافت دیوارهای سنگی به صورت رج به رج بوده و تعداد درزهای افقی که در تمام ضخامت دیوار ادامه خواهد داشت، برابر با تعداد درزهای افقی است که در نمای دیوار به چشم میخورند. فاصله بین دو درز قائم مجاور هم نباید از نصف ارتفاع رج‌ها و در هیچ حالتی از ۱۰ سانتیمتر کمتر شود. در این گونه دیوارها طول سنگ (در نما) بین ۲۰ تا حداکثر ۶۰ سانتیمتر قواره می‌شود، و سنگهای نبش نیز از همان نوع سر تراش گونیا شده بوده، و به صورت کله و راسته (یک در میان)، دو دیوار را به هم قفل و بست می‌کنند. حداقل عرض قسمت تراش خورده دور سر سنگ، در جوانب قائم ۸ سانتیمتر (بهتر از آن ۱۲ سانتیمتر) و در سطوح افقی (بالایی و پایینی) ۱۲ سانتیمتر (بهتر از آن ۱۵ سانتیمتر) است.
نمای سنگ‌ها را می‌توان تیشه‌داری یا قلم کاری کرده و در صورت لزوم اره بر یا ساب خورده نیز سفارش داد. گاهی اوقات سنگهای سر تراش گونیا شدهِ این دیوارهایِ سنگی را از نوع بادکوبه‌ای انتخاب کرده و سفارش می‌دهند. حداقل ضخامت مجاز این دیوارها، ۴۵ سانتیمتر است زیبایی نمای این دیوارهای باربر، به مهارت بنای سنگ کار و سنگ تراش بستگی دارد.
نمونه ای از دیوارهای سنگی با سنگ کوهی بادبر سر تراش گونیا شده، با رج‌های مساوی و نمای تیشه‌ای (چکشی)، قلم کاری شده یا ساب خورده شده
