گچ
گچ ساختمانى از پختن و آسياب کردن سنگ گچ به دست مىآيد. سنگ گچ کانى کلسيم دارى (کلسيم سولفات آب دار) است که در طبيعت، به وفور و تقريباً در تمام نقاط ايران يافت مىشود. سنگ گچ از سنگهاى رسوبى با درجهى سختى ٢ است که به دليل ميل ترکيبى شديد به طور خالص يافت نمىشود و بيشتر به صورت مخلوط با آهک و خاک رس يا ترکيب با کربن يا اکسيدهاى آهن يافت مىشود. سنگ گچهاى خالص سفيد رنگاند.
گچ و خاک
خاک رس را الک كرده و با گچ مخلوط مینمایند. نسبت این مخلوط در اصطلاح بنایی به قدرت گچ و یا زود گیری آن بستگی دارد. هر قدر گچ زودگیرتر باشد به خاک بیشتری نیاز دارد و معمولاً نسبت تقریبی این مخلوط پنجاه درصد است. پس از مخلوط نمودن گچ و خاک، در ظرفهای كوچكی كه به آن استامبولی میگویند قدری آب ریخته و آنگاه این مخلوط را روی آب میپاشند تا بدین وسیله كلیه دانههای گچ در تماس با آب باشد. آنگاه آن را مخلوط كرده تا به صورت خمیری یكنواخت در آید و بعد فاصلهی بین شمشه گیری را كه قبلاً توضیح داده شده به وسیله آن پر مینمایند. علت مصرف خاک در گچ و خاک این است كه هم ملات ارزانتر تمام میشود و هم ملات دیرگیرتری بدست میدهد و پلاستیک تراز ملات گچ است.
كشته كشی
به علت زود گیر بودن گچ نمیتوان سطح آن را پرداختی و صاف نمود. بدین علت بعد از سفید كاری و قبل از آنكه ملات گچ خشک شود روی آن را یک ورقه كشته به ضخامت چند دهم میلیمتر میكشند و با ماله خوب پرداخت میكنند تا سطحی كاملاً صاف و آماده نقاشی به دست آید. كشته ملات گچی است كه دیگر سخت نمیشود (خشک شدن با سخت شدن اشتباه نشود) و آن را بدین طریق تهیه مینمایند كه ابتدا پودر گچ را از الک بسیار ریزی گذرانیده و آنگاه آن را مانند تهیه ملات گچ معمولی توی آب میپاشند و بوسیله هم زدن ملات با دست مانع سخت شدن آن میشوند و عمل همزدن آن تا ۱۰ الی ۱۵ دقیقه ادامه داده تا گچ حداكثر ازدیاد حجم خود را بدست آورد. این ملات كاملاً یكنواخت بوده و هرگز سخت نمیشود بلكه در اثر تبخیر سطحی خشک میشود. گچ ساختمانی به رنگ سفید بوده و روی آن را میتوان نقاشی نمود. بوسیله گچ روی دیوار و سقف ساختمان گل و بته و نقشهای زیبای دیگری میسازند كه به این هنر به طور كلی گچ بری میگویند.