اجزای ساختمانی پیش ساخته
تجزیه و تحلیل دادهها نشان میدهد که سیستمهای ساختمانی متداول، نتایج رضایت بخشی در صنعت ساختمان نداشتهاند. با این وجود، از طریق به کارگیری روشهای پیش ساختگی میتوان ضایعات حاصل از ساخت و ساز را تا نصف کاهش داد. همچنین، استفاده از طرحهای ساختمانی استاندارد و منظم در این زمینه مؤثر خواهد بود و با بهرهگیری از فرآیندهای مکانیزه، استفاده از مصالح بازیافت شده یا قابل بازیافت و مونتاژ اجزای ساختمانی پیش ساخته، به روش صنعتی میتوان هزینهها را تا حد چشمگیری کاهش داد.
بررسی امکان به کارگیری سیستمهای پیشساخته در پروژههای ساختمانی نشان میدهد که سیستمهای ساختمانی متداول برای ساخت فونداسیون و اجزای غیراستاندارد مناسبتر است. این در حالی است که اجزای ساختمانی پیش ساخته نیز برای اجرای قابهای سازهای فولادی، پوششهای خارجی، سقفهای بتنی و سیستمهای دیوار خشک ارجحیت دارند. بسیاری از اجزای ساختمانی پیش ساخته نیز قابلیت باربری داشته و ارتقاء اجزای ساختمانی پیش ساخته سبک وزن باید مد نظر قرار گیرد.
ضایعات حاصل از ساخت و ساز از عوامل اصلی تأثیرگذار بر محیط زیست است. این ضایعات در حین ساختمان سازی، بازسازی و تخریب کارگاه ساختمانی یا سایت پروژه و سازههای مهندسی، ایجاد و تخلیه میشوند. رویکردهای متفاوتی نیز در مدیریت ضایعات وجود دارد. مشارکت اجتماعی در مدیریت و کنترل میزان تولید ضایعات ساختمانی و همچنین کاهش تأثیرات منفی آن بر محیطزیست ضروری است. کاهش قابل ملاحظهای در تولید ضایعات ساختمانی از طریق مدیریت آن به عنوان بخشی از کارکردهای مدیریت پروژه قابل دستیابی است. در حالی که رویکرد تولید کمترین مقدار ضایعات از طریق توجه به الزامات اقتصادی قابل دستیابی است، هر عملیاتی در راستای کاهش آن، قابل حمایت است. ارائه آموزشهای لازم برای دستاندرکاران، رویکرد بسیار مؤثری در مدیریت ضایعات ساختمانی است. با این وجود، در مقایسه با هزینه و یا زمان اجرا، توجه کمتری نسبت به مدیریت ضایعات معطوف شده است. در اغلب موارد، هزینه چنین مدیریتی نسبت به مزایای احتمالی آن، بیشتر مدنظر است.
رویکرد مدیریت ضایعات ساختمانی
مدیریت ضایعات در ساخت و ساز برای حفظ محیط زیست مورد توجه بسیار است. به نحوی که ضایعات حاصل از عملیات ساختمانسازی به شدت در آلودگی محیط زیست مؤثر است و ایمنی و سلامت را تهدید میکند. همچنین، فضای قابل اختصاص برای انباشت ضایعات در حال کاهش است. صنعت ساختمان مقدار قابل ملاحظهای از ضایعات را به صورت روزانه تولید میکند و این مقدار به حدود ۴۰ درصد ضایعات انباشته شده میرسد. روشهای متداول ساختمان سازی شامل فعالیتهای گسترده درجا میشود. مقادیر زیادی از مصالح قابل استفاده به دلیل کمبود فضای انباشت، اتلاف میشوند و در نتیجه، روشهای متداول در کنترل میزان اتلاف مصالح ساختمانی در کارگاهها، کارآمد نیستند. به منظور توسعه پایدار و حفظ ظرفیتهای منطقهای، نیاز مبرمی برای به کارگیری روشها یا فناوریهای جدید ساختمان سازی دیده میشود. به نحوی که به طور مؤثری میزان ضایعات، کاهش یابد. بدین ترتیب، پیش ساختگی به طور گستردهای در کشورهای توسعه یافته مورد استفاده قرار میگیرد.
گردآوری داده
بسیاری از اجزای ساختمانی پیش ساخته در ساختمان سازی کاربرد زیادی دارند و به طور مؤثری میزان تولید ضایعات و در نتیجه تأثیر منفی بر محیط زیست را کاهش میدهند. به منظور آشکارسازی مزایا، موانع و توسعه بیشتر پیش ساختگی در کارگاههای ساختمان سازی،فعالیتهایی در این زمینه انجام شده است.
مزایای به کارگیری پیش ساختگی
بسیاری از پژوهشگران به مزایای استفاده از پیش ساختگی اشاره کردهاند. هفت مزیت اصلی به کارگیری پیش ساختگی برای جمع آوری دادهها به قرار زیر مورد استفاده قرار گرفته است.
- طراحی قوی در مراحل اولیه طراحی، به منظور به کارگیری بهتر پیش ساختگی
- نظارت بهتر بر ارتقاء کیفیت محصولات پیش ساخته
- کاهش هزینههای کلی ساخت
- کاهش زمان اجرا
- کارکرد زیست محیطی بهتر از طریق کاهش میزان ضایعات
- یکپارچگی طراحی و اجرا و جنبههای زیبایی شناسانه ساختمان.
مزایای به کارگیری پیش ساختگی دارای ارزشهای متفاوت برای ساخت و ساز هستند و مهمترین تأکید پرسشنامه، تعیین میزان اهمیت و ارزشگذاری آنهاست.
معایب پیش ساختگی
علاوه بر مزایای پیش ساختگی، معایب به کارگیری پیش ساختگی نیز مورد توجه قرار گرفته است. ده مورد از این معایب به شرح زیر است.
- غیرمنعطف در برابر اعمال تغییرات در طرح
- هزینه اولیه زیاد
- کمبود پژوهشهای مرتبط
- زمانبر در مراحل اولیه طراحی
- توجه اندک به مزایای به کارگیری روشهای متداول ساخت در کارگاه
- فضای محدود کارگاه ساختمانی برای دپوی اجزای پیش ساخته
- مشکلات اجرای درزبندی در زمان اتصال اجزای پیش ساخته
- تجربه اندک پیمانکاران
- یکنواختی زیبایی شناسانه در ساختمان
- تقاضای اندک برای اجزای ساختمانی پیش ساخته
پیشرفتهای آتی در زمینه کاربردهای پیش ساختگی
برخی توصیهها نیز برای کاربرد مؤثرتر پیش ساختگی ارائه شدهاست.
- ایجاد امکان طراحی زیست محیطی در سطوح کف
- مناسب بودن پیش ساختگی برای پروژههای آتی از طریق ارتقاء دانش و آگاهی نسبت به محیط زیست
- توجه به روشهای ساخت و ساز در مراحل اولیه طراحی به منظور استانداردسازی
- توجه به محیط زیست در درجه اول اهمیت در استفاده از پیشساختگی و ارتقاء تکنیکهای ساختمان سازی برای استفاده از پیش ساختگی
میزان تولید ضایعات در روشهای متداول ساختمان سازی و پیش ساختگی
پیش ساختگی به عنوان فرآیندی مؤثر و کارآمد برای کاهش ضایعات مطرح است. تکنیکهای پیش ساختگی برای تمامی پروژههای ساختمان سازی قابل تعمیم است. با این وجود، پژوهش خاصی در زمینه تأثیر استفاده از روش پیش ساختگی در انواع مختلف پروژههای ساختمانی انجام نیافته است. به منظور تبیین کاهش میزان تولید ضایعات از طریق استفاده از پیش ساختگی، روشهای متداول و پیش ساختگی مورد بررسی قرار گرفت.
اگرچه میزان ضایعات حاصل از انواع مختلف و ماهیتهای متفاوت پروژهها متغیر خواهد بود، انتخاب روش اجرای متداول یا پیش ساخته تأثیر مستقیمی بر میزان تولید ضایعات خواهد داشت.
بر اساس میانگین میزان تولید ضایعات در فعالیتهای عمده ساختمان سازی در کارگاه ساختمانی میتوان گفت که مؤثرترین بخش در کاهش میزان ضایعات، نازک کاری است که از طریق به کارگیری پیش ساختگی، ۱۰۰درصد کاهش در میزان تولید ضایعات حاصل خواهد آمد. در این حالت، سطوح بتنی اجزای پیش ساخته تا حدود زیادی صاف بوده و برای نصب کاشی یا سایر پرداختهای سطحی، مناسب خواهد بود و درنتیجه، نیازی به نازک کاری نیست. طبق اظهارات پیمانکاران، کاشی به صورت مستقیم قابل نصب بوده و در صورت نیاز به رنگ، ضخامت بسیار اندکی از اندود، کافی خواهد بود.
پیش ساختگی میتواند تولید ضایعات در ساختمان سازی را کاهش دهد و میزان کاهش ضایعات نیز به نوع پیش ساختگی بستگی دارد. میزان عادی اتلاف مصالح به تأثیر هزینه رویکرد به کار رفته برای کنترل آن بستگی دارد. در نتیجه، هزینه کاهش میزان اتلاف به طور مستقیم با میزان ارزش مصالح ذخیره شده در ارتباط است. این ارتباط به صورت خطی نیست و تأثیر هزینه میتواند در مراحل اولیه پیشرفت پروژه مطرح باشد و مقدار بهینه ذخیره مصالح باید قبل از شروع پروژه بیشتر صرفاً مشخص شود. مقدار بهینه باید دارای کمترین هزینه مالی برای کاهش میزان تولید ضایعات بوده و تأثیر زیادی بر مقدار مصالح ذخیره شده داشته باشد. کاهش میزان تولید ضایعات در مواردی میتواند مؤثرتر واقع شود که میزان تولید ضایعات بالا بوده و نیز امکان بیشتری برای کاهش آن فراهم باشد.