سیستم‌های سازه‌ای
با توجه به پیشرفت تکنولوژی، کشورهایی هستند که هنوز هم از از روش‌های سنتی ساخت و ساز استفاده می‌کنند. این شیوه‌ها مبتنی بر عملیات بنایی و کارگری و ساخت اجزای ساختمانی در محل کارگاه بوده که معایب بسیاری از جمله طولانی شدن پروژه‌ها، هزینه‌های بالا، پرت زیاد مصالح و کیفیت پایین محصولات دارند. این معایب در پروژه‌های بزرگ بیشتر جلوه می‌کنند. لذا با گسترش طرح‌های تولید انبوه مسکن در کشور، نیاز به تغییر در این زمینه و بهره‌گیری از شیوه‌های صنعتی ساخت و ساز احساس می‌شود.
روش‌های نوین صنعت ساختمان سازی
- روش tilt up
- metal stud و wood stud
- Base Isolatoror dumper
روش تیلت آپ
این روش برای انبوه سازی و اجرای ساختمان‌های بزرگ مناسب است. Tilt up یا tilt wall یا tilt slabb یکی از روش‌های نوین و متداول ساختمان سازی در سراسر شمال امریکا، استرالیا، نیوزاند است. هر چند این روش مقرون به صرفه است ولی وقت و زمان کمتری را صرف می‌کند. عملکرد ضعیف آن در برابر زلزله، استفاده از الزامات مقاوم سازی لرزه‌ای را در ساختمان‌های قدیمی را ضروری کرده است. در روش tilt up، اجزای بتنی (دیوار،ستون و …) به صورت افقی روی دال بتنی قرار می‌گیرند.
مزایای tilt Up
- سرعت ساخت و اجرای بالا
- حذف قالب‌های عمودی، داربست بندی
- صرفه اقتصادی
- دوام و انعطاف پذیری در طراحی
- نقل و انتقال سریع، ایمن و راحت پنل‌های بتنی tilt up بر دال بتنی
- بتن آماده در دسترس
- آرماتوربندی راحت
- امکان توسعه آسان این نواع ساختمان‌ها
- استفاده از نیروی کار محلی و غیر متخصص
- ایجاد طرح‌های متنوع معماری با استفاده از پانل‌های tilt up
- این پانل‌ها جاذب صوت بوده و محیطی آرام را فراهم می‌کنند.
- دیوارهای بتنی Tilt UP عایق حرارتی بوده و هزینه‌های گرم و خنک کردن ساختمان را به حداقل می‌رساند.
- دیوارهای بتنی Tilt UP عایق حرارتی بوده و هزینه‌های گرم و خنک کردن ساختمان را به حداقل می‌رساند.
- هزینه نگهداری این ساختمان‌ها کم است.
- ساختمان Tilt-Upp می‌تواند رنگ نشده و بدون هیچگونه اثر نامطلوبی باقی بماند.
موارد استفاده از روش تیلت آپ
سیستم اجرای تیلت آپ که بیشتر به عنوان روش اجرا، قابل طرح است تا سیستم ساختمانی، معمولاً به روشی گفته می‌شود که در آن اعضای دیواری باربر بتنی، سازه ساختمان را تشکیل می‌دهند. در این روش دیوارها در محل اجرای پروژه، به صورت افقی بتن‌ریزی میشوند و پس از عمل‌آوری بتن، قطعه را با کمک جرثقیل در محل خود نصب می‌کنند.
از روش اجرای تیلت آپ اغلب برای اجرای ساختمان‌هایی با کاربری انباری، تجاری (مراکز خرید) و اداری که در آن‌ها سرعت اجرا و مسائل اقتصادی اهمیت دارد، استفاده می‌شود. این روش، عمدتاً برای ساخت ساختمان‌های کوتاه مرتبه حداکثر تا چهار طبقه به کار می‌رود. اگرچه اکثر ساختمان‌های ساخته شده با این روش یک یا دو طبقه هستند و تعداد معدودی ساختمان بیش از چهار طبقه نیز به این روش ساخته شده‌اند.
انواع سیستم‌های سازه‌ای تیلت آپ
به طور کلی، سیستم‌های سازه‌ای قابل اجرا به روش تیلت آپ، به شرح زیر هستند.
سیستم جعبه‌ای
اکثریت قریب به اتفاق ساختمان‌های ساخته شده به روش تیلت آپ دارای سیستم جعبه‌ای هستند. سیستم سازه‌ای جعبه‌ای متشکل از دیافراگم‌های سقف و دیوارهای بتن مسلح است که در آن دیوارهای بتن مسلح به صورت تیلت آپ اجرا میشوند. در این سیستم سازه‌ای، دیافراگم‌های سقف بار‌های جانبی وارده بر سازه را به دیوارهای بتن مسلح منتقل می‌کنند. این دیوارها به صورت دیوار برشی، نیرو‌های فوق را به شالوده بتن مسلح منتقل می‌کنند.
سیستم قاب صلب
این سیستم سازه‌ای، متشکل از تعدادی قاب خمشی بتن مسلح صلب است که در دو جهت عمود بر هم قرار می‌گیرند. وظیفه باربری ثقلی و جانبی سازه، بر عهده این قاب‌ها است. دیوارها در این سیستم غیر‌سازه‌ای هستند و صرفاً به صورت دیوارهای نما و در بسیاری از موارد با اتصالات خشک اجرا میشوند. در این نوع سیستم، امکان ایجاد تغییرات و توسعه احتمالی در طول دوره بهره‌برداری، با سهولت بیشتری (نسبت به سیستم‌های جعبه‌ای) وجود دارد.
سیستم ترکیبی
سیستم ترکیبی از تلفیق دو سیستمی که پیشتر تشریح شد، یعنی سیستم سازه‌ای جعبه‌ای و قاب صلب، در پلان به دست می‌آید. در این حالت اغلب در یک راستای اصلی پلان از دیوارهای برشی و در راستای عمود بر آن از قاب‌های خمشی بتن مسلح استفاده می‌شود.
بررسی نقاط قوت و ضعف سیستم تیلت آپ
نقاط قوت سیستم
- امکان طراحی مدولار با این سیستم فراهم است. خصوصاً زمانی که قطعات مشابه باشند یا اینکه امکان استفاده از قطعات آماده برای قالب‌بندی فراهم باشد، سرعت اجرا افزایش و هزینه‌ها نیز به طور محسوسی کاهش می‌یابد.
- بازشو را می‌توان به سهولت در دیوار بتنی قالب‌بندی کرد، اما، محدودیت سطح برای مقدار بازشدگی در دیوارهای باربر وجود دارد که باید مورد توجه قرار گیرد.
- این سیستم می‌تواند با نمای بتنی نمایان یا انواع قطعات چسبیده به آن، با طرح‌های مختلف، در نظر گرفته شود. این امر باعث می‌شود هزینه‌های مربوط به نما به حداقل برسد. در عین حال، پیش ساخته بودن نما باعث می‌شود از کیفیت و تنوع بالاتری، در مقایسه با دیگر نما‌های اجرای درجا، برخوردار باشد.
- این سیستم، از نظر تجهیزات، قطعات مورد استفاده در تجهیزات، و مواد اولیه، وابستگی چندانی به فناوری خارجی ندارد.
- نیروی انسانی اجرایی در این سیستم با آموزش اندکی قادر به انجام بخش اعظم اقدامات می‌باشد.
- برای اجرای این سیستم، ابزار‌های کمکی خاصی نیاز نیست. ابزار مورد نیاز به تعداد محدود و به راحتی در دسترس هستند.
- از بهبود‌هایی که در این سیستم برای اجرا حاصل شده است، سهولت اجرا (با ویبره مناسب) و امکان حصول اطمینان از یکنواختی بتن‌ریزی است.
- هوابندی دیوارهای خارجی در این سیستم به نحو مطلوبی تامین می‌شود. برای آب‌بندی مناسب، لازم است جزییات اجرایی لازم در نظر گرفته شود. در صورتی که از عایق معدنی یا از عایق پلیمری با نفوذ‌پذیری بخار آب بالا استفاده شود، لازم است ملاحظات لازم برای جلوگیری از میعان در نظر گرفته شود.
- مواد و مصالح به کار رفته از نظر انتظارات و استاندارد‌های زیست‌محیطی، مشکل خاصی ندارند.
- این سیستم، مانند دیگر سیستم‌های بتنی، در صورت اجرای مناسب لایه‌های بتنی، عملکرد مناسبی در برابر هوازدگی، محیط‌های خورنده، تابش شدید آفتاب و تکانه‌های حرارتی خواهد داشت. در حالت اجرای خوابیده، تامین این انتظارات با سادگی بیشتری تامین می‌شود.
- از دیگر نقاط قوت این روش، کاهش نیاز به داربست‌بندی برای اجرای نما است. زیرا کار‌های مربوط به نما، هنگام بتن‌ریزی و در سطح زمین انجام می‌شود.
- اتلاف و ضایعات مصالح و فرآورده‌ها در روند ساخت، در مقایسه با حالت‌های متعارف، به طور محسوسی کمتر است.
- هزینه‌های اجرای دیوارها در این سیستم نسبت به مشابه سنتی درجا و پیش ساخته آن، کمتر است، زیرا نیاز به قالب و عملیات قالب‌بندی کاهش یافته و نیز حمل و نقل پانل‌ها، خیلی کمتر از حالت‌های پیشین است. در ضمن، امکان اجرای نما هم زمان با دیوار اصلی وجود دارد.
نقاط ضعف سیستم
- این روش اجرا بیشتر برای ساختمان‌های کوتاه مرتبه در نظر گرفته شده است و حداکثر تعداد طبقات ساختمان، با توجه به محدودیت‌های اجرایی به ۴ طبقه محدود می‌شود. بدیهی است افزایش تعداد طبقات مسائل اجرایی را با پیچیدگی‌هایی همراه می‌سازد و در این حالت دیگر توجیه قوی برای استفاده از این سیستم وجود ندارد.
- در زمینه طراحی، الزام وجود دیوارهای سازه‌ای باعث می‌شود، آزادی عمل در طراحی ساختار اصلی معماری اندکی کمتر از سیستم‌هایی نظیر تیر ستون بتنی یا اسکلت فلزی (بادبنددار یا قاب خمشی) باشد. در نتیجه، میزان اختیار در تعیین ابعاد فضا‌ها، در مقایسه با دیگر سیستم‌های نام برده کمتر است.
- این سیستم از نظر نما محدودیت‌های فراوانی دارد و تنها در مورد نما‌های کاملاً مسطح و دو بعدی قابل توجیه است. به عبارت دیگر، در صورت کاربرد این روش اجرا، در معماری امکان ایجاد تورفتگی‌ها و بیرون‌زدگی‌ها در نما کاملاً منتفی می‌شود.
- این سیستم در مقایسه با سیستم‌های متداول (حتی در مقایسه با دیوارها و سقف‌های سیستم‌هایی نظیر تونلی) و خصوصاً نسبت به سیستم‌های نوین (نظیر LSF) سنگین است و مصرف مصالح اصلی (بتن و میل‌گرد) قابل ملاحظه است. لازم به توضیح است در اکثر موارد، افزایش مصرف مصالح اصلی به دلیل بار‌های وارد شده در زمان جابجایی و نصب دیوار است.
- با توجه به سنگین بودن قطعات بتنی مورد استفاده، وجود جرثقیل و دیگر امکانات سنگین نصب الزامی است.
- امکان تغییر ابعاد قطعات، پس از تولید منتفی است. در نتیجه، در صورت وجود اشتباه در ساخت قطعه ( ابعاد، میل‌گرد‌گذاری و … ) لازم است قطعه مجدداً ساخته شود.
- امکان دسترسی به مدار‌های تاسیسات مکانیکی و الکتریکی در دوره بهره‌برداری وجود ندارد، و در صورت بروز مشکل، در اکثر موارد لازم خواهد بود مدار جایگزینی به صورت روکار اجرا شود.
- قابلیت تامین انتظارات در خصوص ایمنی در برابر حریق بدون نیاز به در نظر گرفتن تمهیدات ویژه وجود دارد.
- عدم تامین انتظارات (در صورت عدم استفاده از لایه‌های ارتجاعی میراگر صوت) در خصوص صدابندی کوبه‌ای سقف‌های بین طبقات.
- برای اجرای دیوار با این روش، نیاز به کارگاه بزرگ برای اجرا وجود دارد. توالی فعالیت‌ها، زمانی که کارگاه کوچک باشد با مشکلاتی رو‌به‌رو می‌شود. این امر زمانی تشدید می‌شود که لازم است پانل‌ها، یکی پس از دیگری ساخته و برپا شوند.
- محدودیت‌های فصلی در خصوص اجرای این سیستم، در اکثر موارد مشابه سیستم‌های متداول است. در صورتی که دمای متوسط هوا در زمان بتن‌ریزی پایین باشد، در این سیستم نیز باید تمهیدات لازم برای محافظت بتن در برابر یخ‌زدگی در نظر گرفته شود. در عوض محافظت قطعات بتن‌ریزی شده (در برابر یخ‌بندان) اندکی ساده‌تر از مورد اجرای دیوار بتنی (به صورت عمودی) است. در مورد عمل‌آوری و کنترل رطوبت و تبخیر نیز می‌توان گفت با تمهیدات ساده‌ای قابل کنترل است.
- با توجه به این نکته که نمای دیوار به صورت پیش ساخته اجرا می‌شود، عایق حرارتی می‌تواند در طرف خارج (به صورت پیش ساخته) یا داخل ساختمان (پس از برپاسازی دیوارها و اجرای سازه ساختمان) در نظر گرفته شود و مشکل اجرایی خاصی وجود نخواهد داشت.
- تامین انتظارات در خصوص صدابندی دیوارهای خارجی، در صورتی که ضخامت لازم برای لایه بتنی تامین شود و یا از عایق‌های حرارتی معدنی برای بهبود عملکرد صوتی دیوار استفاده شود، امکان‌پذیر است و از این بعد وضعیت مشابه روش‌های اجرای متداول است.
- نگهداری قطعات قالب‌گیری شده، صرفاً در روز‌های اول پس از بتن‌ریزی، به دلیل لازمه تامین شرایط مناسب برای عمل‌آوری بتن، از حساسیت خاصی برخوردار است.
- برای انبارداری قطعات آماده شده، نیازی به فضای سرپوشیده نیست، و معمولاً این کار به سهولت در کارگاه اجرا انجام می‌گیرد.
- در روش تیلت آپ، اجزای بتنی یعنی دیوارها، ستون‌ها وتکیه گاه‌ها بر روی دال بتنی قرار می گیرند به این معنی که دیوارها در محل اجرای پروژه، به صورت افقی بتن ریزی میشوند و پس از عمل آوری بتن، با کمک جرثقیل در محل خود نصب میشوند. معرفی و توسعه‌ی روش‌های اجرای اقتصادی سازه‌های نوین در ایران از اهداف خاص این پژوهش است.
