قالب بندی فونداسیون
در سیستم قالب بندی فونداسیون از پنل‌های قالب بندی جهت اجرای فونداسیون‌های بتنی، سکوها و … استفاده می‌شود. به کمک سایزهای مختلف موجود قالب‌ها، می‌توان پنل‌های قالب بندی را در اشکال مختلف با توجه به نوع و نقشه سازه در فونداسیون ایجاد کرد. با توجه به ضخامت دیوار و فشار بتن می‌توان از قطعات تکمیلی مانند انواع میان بلت برای حفظ مقاومت استفاده نمود.
اولین اقدام در اجرای یک پروژه گود برداری شروع عملیات قالب بندی فونداسیون است. برای این امر، ابتدا خطوط، آکس بندی شده و حدود قالب فونداسیون در روی زمین، خط کشی و میخ گذاری شده و سپس عملیات قالب بندی فونداسیون آغاز می‌شود. برای قالب بندی فونداسیون از قالب‌های آجری، چوبی یا فلزی استفاده می‌شود.
قالب آجری
در این روش حدود قالب بندی با آجر کاری به ضخامت حداقل ۱۱سانتیمتر اجرا می‌شود. با توجه به اینکه در بیشتر مواقع پس از تخریب ساختمان‌های قدیمی مقدار زیادی آجر باقی می‌ماند در بیشتر پروژه‌های شهری کوچک، از این روش قالب بندی استفاده می‌شود.
- قبل از شروع قالب بندی توجه شود سطح بستر به تراز مورد نظر رسیده باشد. کنترل تراز زیر پی یکی از مهمترین پارامترهای اجرا است. (طبق ضوابط تراز زیر پی حداقل باید ۸۰ سانتیمتر در مناطق سرد سیر از سطح زمین پایینتر اجرا شود؛ این امر به خاطر رعایت عمق یخبندان است)
- تراز سطح زمین باید یکنواخت بوده و پستی و بلندی نداشته باشد. کنترل تراز سطح زمین بهتر است با نقشه برداری انجام شود.
- سطح خاک زیر پی پس از گود برداری با روش‌های ممکن متراکم شود. در صورت نیاز به پر کردن زیر پی و رسیدن به تراز مورد نظر، باید زیر پی با نظر مهندس ناظر و مشاور با مصالح مناسب، بسترسازی و تا حد لازم مقاوم شود.
- توصیه می‌شود حدود قالب و آکس‌های سازه، توسط نقشه بردار پیاده شود. جهت جلوگیری از خطا در اجرا، نقاط گوشه قالب و تمامی آکس‌ها میخ گذاری و حدود قالب پس از ریسمانی شدن کار رنگ آمیزی شوند.
نكات اساسى دراجراى قالب بندى آجرى
قالب، ابزار ساخت قطعه‌ى بتنى محسوب مى‌شود . قالب‌ها علاوه بر ايجاد شكل و اندازه‌ى مورد نظر در بتن، موقعيت و راستاى آنرا كنترل مى‌كنند. قالب‌بندى، سازه‌اى موقتى است كه علاوه بر وزن خود، وزن بتن تازه ريخته شده و همچنين بارهاى ساختمانى زنده شامل مصالح، تجهيزات و كارگران را نيز تحمل مى‌كند.
اهداف اصلى جهت ساخت
كيفيت
طراحى و ساخت واقعى قالب‌ها را گويند به طورى كه اندازه، شكل، موقعيت و سطح رويى مورد نظر بتن ريخته شده حاصل شود.
ايمنى
اصول ساخت قالب بندى است به طورى كه بدون واژگونى يا به خطر افتادن كارگران يا سازه‌ى بتنى، توانايى تحمل بارهاى مرده و زنده را داشته باشد.
صرفه‌ى اقتصادى
صرفه‌ی اقتصادی در ساخت قالب مؤثر است به طورى كه در زمان و پول پيمانكار و كارفرما صرفه جويى شود. در زمان طراحى و ساخت قالب بندى، پيمانكار بايد بدون فدا كردن كيفيت و ايمنى، دستيابى به حداكثر صرفه‌ى اقتصادى را مورد نظر داشته باشد.
دستورالعمل آجر چينى و ديوار چينى آجرى جهت قالب بندى فونداسيون
پس از آنكه بتن مگر ريخته شد و مقاومت لازم را بعد از يك روز به دست آورد، نوبت به قالب بندى پى‌ها مى‌رسد. قالب بندى آجرى بايد به گونه‌اى طرح و اجرا شود كه بتواند نيروى جانبى وزن بتن و نيروى لرزاننده‌ى آن (ويبراتور) و وزن كارگر در هنگام بتن ريزى را تحمل كرده پايدارى خود را حفظ نمايد.
یكى از اصولى را كه در هنگام قالب بندى آجرى بايد رعايت شود اين است كه ابتدا بايد امتداد يكى از پى‌هاى ساختمان مشخص شده و توسط ميخ‌هاى ذخيره ميخكوبى شده و ريسمان كشى شود. ميخ‌هاى فولادى كه براى كنترل كار در زمان اجرا گوشه‌هاى زمين نصب مى‌شود، ميخ ذخيره (ميخ آف) نام دارد.
پس از مشخص نمودن يكى از اضلاع پى لازم است با توجه به نقشه‌ى فونداسيون و با رعايت اصول صحيح آجر چينى كه در پيمانه‌ى مهارت آجر چينى ذكر شده است، ديوار قالب آجرى را اجرا كرد.
نكات مهم در هنگام اجراى قالب‌هاى آجرى
- آجر چينى پى يكنواخت بوده و سطح صاف و بدون خلل و فرج در بدنه‌ى داخلى قالب ايجاد شود.
- براى پر كردن پشت قالب آجرى، از خاك مناسب استفاده شود.
- در صورتى كه امكان داشته باشد،بهتر است كه يك لايه‌ى نازك سيمانكارى در بدنه‌ى داخلى قالب صورت گيرد. در غير اين صورت از پلاستيك استفاده شود.
تراز كردن و قالب بندى فونداسيون
قالب آجرى در هنگام آجر چينى ديواره‌ى شود. كه هر رج از آجر چينى ريسمان‌كشى فونداسيون،دقت به صورت كاملاً تراز چيده شوند تا سطح بالايى شده و قالب آجرى نيز، به صورت تراز اجرا گردد. لازم است پس از نصب شمشه‌هاى ابتدا و انتهاى ديواره‌ى جهت راحتى در تراز نمودن سطح روى قالب آجرى شيلنگ تراز خط نشانه‌هاى تراز مربوطه را قالب، توسط علامت گذارى كرد. با در نظر گرفتن خط نشانه‌هاى تراز، مى‌توان سطح روى آجر چينى قالب بندى فونداسيون را به صورت کاملاً تراز اجرا نمود.
قالب چوبی
استفاده از قالب چوبی جهت قالب بندی فونداسیون در بسیاری موارد سبب صرفه اقتصادی و افزایش سرعت اجرا خواهد شد. در پروژه‌های بزرگ و یا در انبوه سازی استفاده از قالب چوبی بیشتر مورد توجه است.
قالب فلزی
استفاده از قالب فلزی جهت قالب بندی فونداسیون به جهت استحکام و سطح شاقولی مناسب نسبت به سایر روش‌های قالب بندی توصیه می‌شود. در بسیاری از پروه های ساختمانی بلند مرتبه که عمق پی زیاد بوده و یا میزان سطح قال ببندی فونداسیون کمتر است از قالب‌های فلزی استفاده می‌شود.
نکات قالب بندی فونداسیون
- تعیین کیفیت قالب بندی و مصالح با توجه به نما یا غیر نما بودن فونداسیون
- شاقول بودن فونداسیون
- رعایت ابعاد فونداسیون
- رعایت کاور آرماتورها در فونداسیون
- فیکس و مستحکم بودن قالب‌ها
- درزبندی مناسب بتن برای جلوگیری از در رفتن شیره بتن و کرمو شدن
- استفاده از روغن قالب برای افزایش کیفیت سطح بتن و دوام بیشتر قالب‌ها
شرايط قالب‌بندی
- قالب‌ها بايد به نحو‌ی ساخته و نصب شوند تا شكل، اندازه، وضعيت و نمای بتن مورد نظر حاصل شود.
- قالب‌ها بايد به اندازه كافي محكم باشند تا فشار يا وزن بتن تازه و ديگر بارها را تحمل كنند، بدون آنكه دچار تابيدگی، نشت شيره، گسيختگی يا به مخاطره انداختن كارگران شوند.
- قالب‌ها بايد طوری طراحی و ساخته شوند كه به آسانی و با سرعت، قابل نصب و باز كردن باشند، تا از اتلاف وقت و پول جلوگيری شود.
- قالب‌ها بايد حتی‌الامكان با وسايل و امكانات موجود قابل حمل و جابجايی باشند.
- قالب‌ها بايد درزبندی شده باشند، تا از نشت شيره بتن جلوگيری شود.
قالب برداری
- قالب بايد موقعی برداشته شود كه بتن بتواند نيروی وارده را تحمل كند و تغيير شكل‌های آن از تغيير شكل‌های پيش بينی شده تجاوز نكند.
- پايه‌ها و قالب‌های باربر نبايد قبل از آنكه اعضاء و قطعات بتنی مقاومت كافی را برای تحمل وزن خود و بارهای وارده كسب كند، برچيده شوند.
- عمليات قالب‌برداری و برچيدن پايه‌ها بايد گام به گام و بدون اعمال نيرو و ضربه طوری باشد كه اعضا و قطعات بتنی تحت اثر بارهای ناگهانی قرار نگيرند، بتن صدمه نبيند و ايمنی و قابليت بهره‌برداری مخدوش نشود.
- در صورتی كه قالب برداری قبل از پايان دوره مراقبت انجام پذيرد، بايد تدابيری برای مراقبت بتن پس از قالب برداری به كار برده شود.
- پايه‌های اطمينان را نبايد قبل از آنكه اعضا و قطعات بتنی توان كافی برای تحمل وزن خود و بارهای وارد را كسب كنند، جمع كرد. شمع برداری بايد به ترتيبی باشد كه از ايجاد ضربه، برون محوری و برون مركزیهای پيش بينی نشده در قطعات جلوگيری شود.
