قاب خمشی ویژه
قاب خمـشی ویـژه بـه قـابی اطـلاق می‌شود که در برابر نیروهای جانبی زلزله بتوانـد تغییر شـکل‌های فرا ارتجاعی قابل ملاحظه‌ای را تحمل کند. در طراحی ایـن قاب‌هـا سعی بر آن است کـه در یـک یـا دو انتهـای تیـر، در خـارج از محدوده اتصال تیر به ستون، مفصل‌های پلاستیک تشکیل شوند و مفاصل پلاستیک دارای ظرفیـت متنـاظر تغییر مکـان جـانبی نسبی طبقه، حداقل به انـدازه ۰/۰۴ رادیـان باشـد کـه حـدود ۰/۰۳ رادیان آن در ناحیه فرا ارتجاعی است.
ضوابط لرزهای قاب خمشی ویژه
مقاطع ستون‌ها باید از نوع فشرده لرزهای باشـند. ضـوابط آیین‌نامه برای مقاطع فشرده لرزهای سـخت گیرانـه‌تـر از مقاطع فشرده است. ضوابط آیین‌نامه برای مقاطع فشرده و فشرده لرزهای در مبحث دهم مقررات ملی ساختمان مقایسه شده‌اند. در سـتون‌ها اسـتفاده از مقطـع متـشکل از چنـد نیمـرخ بستدار مجاز نیست. ظرفیت بار محوری ستون در فشار یـا کـشش، بـدون در نظر گرفتن لنگر خمشی وارد بر آن، نبایـد کمتـر از بـار محوری تعیین شده در ترکیب بـار زلزلـه تـشدید یافتـه باشد.
در ناحیه بحرانی ایجـاد هر گونـه تغییـر در ضـخامت یـا پهنای بال تیر مجاز نیست. برشگیرهایی که برای مرکب کردن دال بتن آرمه و تیرها به کار برده می‌شود نباید در ناحیه بحرانی نصب شود. استفاده از تیرهای لانه زنبوری مجاز نیست. در طراحی تیرها برای خمش ضابطه اضافی خاصی وجود ندارد. اما در طراحی آنها برای برش بایـد نیـروی برشـی اضافی ناشی از ایجاد لنگرهای خمـشی قابـل انتظـار در مفاصل پلاستیک دو انتهای تیر در نظر گرفته شود. اتصال تیر به ستون باید برای لنگر خمشی و نیروی برشی قابل انتظار در بر ستون، طراحی شود.
ساختمان‌های فولادی قاب خمشی ویژه
بر اثر وقوع زلزله های شدید، خسارت های قابل ملاحظه‌ای به علت رفتار غیر ارتجاعی سازه به آنها وارد می‌شود، زیرا با توجه به منحنی نیرو -تغییر مکان، سازه بر اثر وقوع زلزله‌های شدید، پس از گذر از محدوده ارتجاعی، وارد محدوده غیر ارتجاعی می شود و در این ناحیه تغییرات مقاومت ناچیز است و تغییر شکل‌های خمیری که ارتباط نزدیکتری با خسارت دارند، ایجاد می‌شو‌ند، لذا در روش طراحی بر اساس عملکرد، عملکرد غیر خطی اجزای سازه مورد بررسی قرار می‌گیرد و تغییر مکان به جای نیرو به عنوان مناسب‌ترین شاخص رفتار مطرح می‌شود.
با توجه به محدودیت‌های جدیدی که در مورد استفاده از سیستم‌های قاب‌های خمشی فولادی معمولی در استاندارد ۲۸۰۰ ایران وضع شده، قاب‌های خمشی ویژه دارای کاربرد زیادی تقریباً در اکثر مناطق کشور خواهند بود. بنابر این بررسی این سیستم‌های باربر جانبی از دید حداقل‌های لازم و به کمک روش‌های ارزیابی عملکردی حائز اهمیت است. در حال حاضر دستور العمل بهسازی لرزهای ساختمان‌های موجود جدید‌ترین مرجع برای ارزیابی لرزهای و مقاوم سازی ساختمان‌ها است.
اهداف عملکردی در دستور العمل بهسازی لرزهای
روش‌های آیین نامه‌های فعلی برای اغلب ساختمان‌ها بر اساس کاربرد طیف طرح الاستیک خطی مقاومت است که فقط برای یک سطح عملکرد یعنی ایمنی جانی مربوط به زلزله با دوره بازگشت ۴۷۵ سال بکار می‌رود و در مورد سازه‌های خاص که احتیاج به اهداف کامل‌تری دارند آیین نامه‌های فعلی سعی کرده‌اند با وارد کردن ضریب اهمیت، این مسئله را در نظر بگیرند اما تجربه نشان داده که این روش نمی‌تواند نیازهای مختلف طراحی را برآورده کند و همچنین پس از زلزله‌های دو دهه گذشته معلوم شد که طراحی تک سطحی، همه اهداف فلسفه عمومی طراحی لرزهای را برآورده نخواهد کرد و بر همین اساس در طراحی لرزهای بر اساس عملکرد تاکید فراوانی بر طراحی چند سطحی می‌شود.
