ساختمان‌های آجری كوتاه مرتبه
هدف از ارزیابی كیفی ساختمان‌های آجری كوتاه مرتبه، بررسی وضعیت موجود آنها از نظر رفتار در برابر بارهای ناشی از زلزله است به نحوی كه بر مبنای آن بتوان سطح عملكرد آستانه فرو ریزش را از طریق بهسازی جزئی تامین كرد. بنابراین لازم است با ارزیابی و سپس تحلیل كلی ساختمان، سطح عملكرد مورد نظر را متناسب با سطح خطر زلزله‌ای كه احتمالاً در طول عمر آن اتفاق می‌افتد، تعیین كرد.
ارزیابی كیفی هر ساختمان وضعیت آنرا برای تعیین میزان آسیبپذیری مشخص می‌كند. در این ارزیابی برداشت‌های اولیه شامل جزئیات معماری و سازه‌ای، گردآوری اطلاعاتی كه بر رفتار و مقاومت ساختمان اثر گذار است انجام می‌شود. سپس این اطلاعات بر اساس تجربه و دانش مهندسی و برخی نتایج حاصل از مطالعات آزمایشگاهی، به اعداد كمی نسبت داده شده و با استفاده از روابط قابل قبول وضعیت كلی ساختمان ارزیابی می‌شود. هزینه ارزیابی و مقاوم سازی نباید بیشتر از ۴۰٪ ارزشنهایی ساختمان جدیدالاحداث معادلساختمان موجود شود. روش ارزیابی كیفی برای ساختمان‌هایی كه برای هدف بهسازی جزئی با سطح عملكرد آستانه فرو ریزش در نظر گرفته می‌شوند اجباری و برای سایر اهداف بهسازی اختیاری است. در این روش با توجه به شاخصخسارت كل ساختمان میزان آسیبپذیری ساختمان تعیین می‌شود.
در این روش با استفاده از سه شاخص خسارت، میزان آسیب پذیری ساختمان تعیین می‌شود. این شاخص‌ها شامل موارد زیر است.
- شاخص خسارت ساختگاهی، كه بر اساس وضعیت ساختگاه و نوع خاك زمین تعیین می‌شود.
- شاخص خسارت كیفیت ساخت كه بر اساس نوع كاربری، عمر ساختمان و سایر عوامل مشابه تعیین می‌شود.
- شاخص خسارت سازه‌ای، كه بر اساس اجزای سازه‌ای و كیفیت آنها تعیین می‌شود.
شاخص خسارت كلی ساختمان از تركیب این سه شاخص، به دست می‌آید.
روش ارزیابی كیفی
اطلاعات مورد نیاز در ارزیابی كیفی شامل موارد زیر است.
- اطلاعات اولیه و مشخصات فنی ساختمان
- گردآوری مشخصات اقتصادی و اجتماعی ساختمان و منطقه
- محل استقرار ساختمان از نظر ساختگاه و پهنه بندی خطر زلزله
- بررسی مقررات و ضوابط بكار رفته هنگام ساخت
با توجه به جمع بندی مطالب گردآوری شده ضمن مشاوره با كارفرما و یا مالك در خصوص نیاز ساختمان به بهسازی و یا تخریب آن تصمیم گیری می‌شود.
اطلاعات وضعیت موجود ساختمان
اطلاعات وضعیت موجود ساختمان باید شامل موارد زیر باشد.
- اطلاعات مربوط به پیكربندی، اعضا و اتصالات، ارزیابی وضعیت اعضا و تعیین ضعفهای موجود و ارزیابی نامنظمی‌ها
- اطلاعات ساختگاه و شالوده شامل مشخصات پی و مسائل ژئوتكنیكی
- مشخصات مصالح
- مشخصكردن ضریب آگاهی
ارزیابی مقاومت جانبی ساختمان
بر اساس اطلاعات جمع آوری شده، مقاومت جانبی ساختمان موجود ارزیابی لرزهای می‌شود. اطلاعات مورد نیاز بر ایارزیابی مقاومت جانبی ساختمان و دستیابی به نقاط ضعف آن شامل موارد زیر است.
- سیستم سازه‌ای ساختمان (دیوارهای باربر، سقف‌ها، اتصالات، اجزای منسجم كننده ساز مانند كلاف‌ها)
- نقش بازشوها
- وضعیت شالوده
تعیین شاخص خسارت
در تمام مراحل ارزیابی، كلیه مواردی كه به عنوان مناسب و مجاز تشخیص داده می‌شود به مفهوم رعایت كلیه ضوابط موجود در كشور است كه برای این قبیل ساختمان‌ها تدوین شده است. تعیین شاخص خسارت ناشی از عوامل مختلف باید مطابق موارد این بند از دستورالعمل باشد.حداكثر شاخص آسیب پذیری ۱۰۰ درصد است و برای شرایط كاملاً استثنایی هر قدر شاخص آسیب پذیری بیش از ۱۰۰ شود، به مفهوم ۱۰۰ درصد آسیب پذیر شناخته می‌شود.
پس از تعیین شاخص خسارت كلی ساختمان، مقدار آن با مقادیر مندرج در جدول مقایسه شده سپس میزان خسارت پذیری متناسب با سطح عملكرد تعیین می‌شود.
| عملکرد ساختمان |
شاخص خسارت |
| احتمال ریزش ساختمان وجود دارد و تخریب و بازسازی گسترده محتمل‌ترین نتیجه است |
D>۷۵ |
| خسارت قابل توجه و نیاز به بهسازی است |
D≤۷۵ |
| خسارت در حد متوسط و نیاز به تعمیر است |
D≤۵۰ |
| خسارت اندکی و تعمیرات جزیی ساختمان مورد نیاز است |
D≤۲۵ |
شاخص خسارت كیفیت ساخت
این شاخص اثر تجمیعی عواملی نظیر اطلاعات موجود در اسناد و مدارك فنی ساختمان، نما و مشخصات اعضای غیرسازه‌ای، میزان فرسودگی و نوع مصالح به كار رفته كه مربوط به كیفیت ساخت ساختمان‌های آجری كوتاه مرتبه است را در نظر می‌گیرد.
شاخص خسارت سازه‌ای
این شاخص اثر تجمیعی عوامل سازه‌ای ساختمان مانند وضعیت سیستم باربر، منظمی یا نامنظمی، كیفیت اتصالات و سیستم سازه‌ای، ستون یا جرز كوتاه و فاصله با ساختمان‌های مجاور كه بر ارزیابی تاثیر مستقیم دارند آورده شده است. حداقل و حداكثر این شاخص خسارت به ترتیب برابر با ۷/۵ و ۷۵ است.
شاخص خسارت ساختگاهی
شاخص خسارت ناشی از عوامل مختلف ساختگاهی كه بر رفتار كل ساختمان اثر گذا ر است و حداقل و حداكثر این شاخص تشدید كننده خسارت به ترتیب برابر با ۱ و ۳ است.
