نشریه شماره ۶۷۴

مقدار فلزات در منابع آب و پساب از اهمیت خاصی برخوردار است به طوري که گاهی وجود آنها ضروري و گاهی سمی و خطرآفرین می‌شود. بنابراین اندازه‌گیري صحیح مقادیر این عناصر در محیط‌هاي آبی در دستور کار متخصصین آب و فاضلاب کشور براي اقدامات مدیریت، بهداشت و سلامت جامعه قرار گرفته است. نشریه شماره ۶۷۴ به منظور در دسترس قرار دادن رو‌ش‌هاي مختلف تجزیه‌اي، براي کارشناسان صنعت آب با همکاری سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور تهیه شده تا بتوانند با توجه به امکانات و دستگاه‌هاي موجود در آزمایشگاه‌ها، روش تجزیه‌اي مناسب را انتخاب کنند.

اهداف نشریه شماره ۶۷۴

با توجه به اهمیت ویژه فلزات در آلودگی منابع آب و نقش انکارناپذیر آنها در ایجاد اختلالات اکولوژیکی، بهداشتی و تاثیر بر سلامت انسان‌ها، این نشریه با اهداف سنجش و تشخیص فلزات در منابع آب، تولید اطلاعات و داده‌هاي قابل اطمینان و نتایج مطمئن از آلاینده‌هاي مذکور، به منظور یکسان سازي روش‌هاي آزمون فلزات در منابع آبی تهیه شده است.

دامنه کاربرد نشریه شماره ۶۷۴

دستورالعمل اندازه‌گیري فلزات در تمامی آزمایشگاه‌هاي وابسته به منابع آب و فاضلاب نظیر آزمایشگاه‌هاي آب منطقه‌اي، آزمایشگاه‌هاي بهداشت، آب و فاضلاب و براي آزمون آب‌هاي سطحی، زیرزمینی و پساب و … کاربرد دارد.

اهمیت نشریه شماره ۶۷۴

فلزات در آب و پساب می‌توانند سودمند، مشکل ساز یا به طور خیلی خطرناك (سمی) باشند. بعضی فلزات براي رشد گیاهان و جانوران لازم بوده در صورتی که بعضی اثر معکوس براي مصرف کننده، سیستم‌هاي تصفیه فاضلاب، آب‌هاي شرب و… دارند. مفید بودن یا برعکس سمیت بعضی فلزات بستگی به غلظت آنها در آب دارد.

اصطلاحات نشریه شماره ۶۷۴

توسعه تکنولوژي و تولید فرآورده‌هاي جدید و متنوع شیمیایی مورد نیاز در صنعت، کشاورزي و بهداشت در دهه‌هاي اخیر به صورت فزایند‌ه‌اي گسترش یافته است. مواد آلاینده صرف نظر از منشا تولید و مصرف بر اثر نیروهاي پایان ناپذیر باد و آب در تمامی کره مسکونی انتشار می‌یابند و تا زمان تجزیه کامل از پتانسیل‌‌هاي متفاوتی در تجمع، ذخیر‌ه‌سازي و تاثیرات بهداشتی به موجودات زنده از جمله انسان برخوردارند فلزات به دلیل برخورداري از خاصیت تجمع پذیري در بافت‌هاي مختلف و عدم تجزیه پذیري و مقاومت در برابر تغییرات بیولوژیکی پس از ورود به محیط قادرند در چرخه حیات به حرکت چرخه‌اي خود ادامه داده و به تدریج در مصرف کنندگان تکامل یافته ذخیره شوند. از این رو موجب بروز خطرات متعدد حاد، مزمن و اثرات ژنتیکی خواهند شد. لذا داشتن اطلاعات و داده‌هاي قابل اطمینان از وجود فلزات در منابع آب ضروري است.

روش‌هاي تعیین فلزات به وسیله اسپکتروسکوپی

تعیین فلزات به روش اسپکتروسکوپی جذب اتمی، با توجه به نوع فلز و غلظت آن ممکن است بسیار متنوع و متغیر باشد. از این رو مراحل کاري این روش به هفت رده تقسیم می‌شود.

اندازه گیري آنتیموان، بیسموت، کادمیوم، کلسیم، سزیم، کروم، کبالت، مس، طلا، ایریدیم، آهن، سرب، لیتیم، منیزیم، منگنز، نیکل، پالادیم، پلاتین، پتاسیم، رودیم، روتنیم، نقره، سدیم، استرانسیم، تالیم، قلع و روي توسط مکش و افشاندن مستقیم نمونه در شعله هوا و گاز استیلن.
اندازه گیري غلظت‌هاي کم از کادمیوم، کروم، کبالت، مس، آهن، سرب، منگنز، نیکل، نقره و روي به وسیله کمپلکس شدن با آمونیوم پیرولیدن دي تیوکاربامات و استخراج در متیل ایزوبوتیل کتون و افشاندن در شعله گاز استیلن- هوا.
اندازه گیري آلومینوم، باریم، بریلیم، کلسیم، مولیبدنیوم، اسمیوم، رنیوم، سیلیسیوم، توریم و وانادیوم توسط شعله مستقیم گاز نیتروژن اکساید – استیلن.
اندازه گیري جیوه توسط تکنیک بخار سرد.

در اسپکتروسکوپی جذب اتمی یک نمونه در شعله افشانده شده و سپس اتمی می‌شود. یک پرتو نوري از درون شعله، منوکروماتور گذشته و به یک آشکارساز می‌رسد که مقدار نور جذب شده عنصر اتمی شده در شعله را اندازه می‌گیرد. براي بسیاري از فلزات، جذب اتمی حساسیت بیش‌تري بر نشر شعله‌اي دارد، زیرا هر فلزي داراي طول موج با ویژگی‌هاي خاص خود است.

فهرست مطالب نشریه شماره ۶۷۴

نشریه شماره ۶۷۴ در شش فصل و ۹۷ صفحه منتشر شده است. در این نشریه روش‌هاي نمونه برداري، تثبیت نمونه، حمل و نقل نمونه، انواع مختلف هضم، انواع روش‌هاي اسپکتروسکپی، رنگ سنجی، هیدرید و ولتامتري عاري سازي براي فلزاتی نظیر روي، کادمیم، سرب به طور مفصل شرح داده شده است.