نشریه شماره ۶۷۶

نشریه شماره ۶۷۶ (فهرست خدمات مطالعات ظرفيت خودپالايي رودخانه‌ها)، سند مرجعي است كه اهداف، دامنه، نيازها و منابع مالي و انساني براي مطالعات را با ملاحظه و تامل دقيق مسايل اساسي موضوع مطالعاتي، به وضوح بيان كرده است. این نشریه سـاختار روشـني از اقدامات آينده و قواعد حاكم بر كل فرايند مطالعات را ارائه مي‌دهد.

نشریه شماره ۶۷۶ به منظور هماهنگ و يكنواخت كردن مطالعات و كمك به مشاوران جهت برنامه ريزي مطالعات در قالـب يك برنامه كاري توسط سازمان مدیریت و برنامه ریزی تهيه و تدوين شده است. اين فهرست خدمات با هدف تعيـين مراحـل مختلـف مطالعـات، تعيـين اطلاعات و داده‌هاي مورد نياز جهت تكميل هر يك از مراحل و معرفي انواع تحليل‌هاي مورد نياز تهيه شده است.

اهداف و دامنه کاربرد نشریه شماره ۶۷۶

هدف نشریه شماره ۶۷۶، با ارائه اطلاعـات کلـی جهـت مطالعـات ظرفیـت خودپالایی رودخانه‌ها و تدوین یک استراتژي علمی به عنوان حداکثر بار کل روزانـه (TMDL) بـراي اصـلاح کیفیت آب، رفع تهدیدات و مخاطرات و بهسازي کیفیت آب رودخانه‌هایی تدوین شده است. راهنماي مطالعات ظرفیت خودپالایی رودخانـه‌‌هـا و فهرسـت خـدمات‌، سـطح میانـه مطالعـات ظرفیـت بارگذاري را مورد توجه قرار می‌دهد و ظرفیت بارگذاري فلزات، مواد سمی، پاتوژن‌ها و رسوب‌ها را در بر نمی‌گیرد.

برنامه کاري خدمات اجراي

نشریه‌ی (مطالعات ظرفیت خودپالایی رودخانه‌ها) نیازمنـد تـدوین برنامـه کـاري در چـارچوب فهرسـت خدمات است. برنامه کاري نشریه شماره ۶۷۶ شامل اجزاي زیر است.

مشخص کردن اجزاي کار
تقسیم بندي و تشریح نوع مطالعات
تعیین نیازهاي مطالعاتی و حدود آنها، تعیین اولویت‌ها و تخصیص منـابع، تعیـین مسـئولیت‌هـاي مـدیریتی و کارشناسی
تعیین مکانیزم‌هاي محاوره‌اي و نحوه برقراري ارتباط و ایجاد هماهنگی در مطالعات
تنظیم برنامه زمانی انجام مطالعات

بررسی منطقه مطالعاتی و شناخت اولیه مساله

تعیین موقعیت جغرافیایی محدوده مورد مطالعه با استفاده از نقشه‌هاي موجود
برنامه‌ریزي جزییات بازدیدهاي میدانی اولیه
مذاکره و تبادل نظر با کارفرما و مسئولان محلی و منطقه‌اي براي کسب اطلاعات مورد نیاز در مـورد مسـاله و ریشه‌هاي آن
ارزیابی توانایی‌ها و امکانات محلی مربوط به اجراي طرح
بررسی اولیه و پیش بینی ضرورت اجراي مطالعات ویژه
جمع‌بندي نتایج بررسی‌هاي اولیه (تعریف مساله و توصیف منطقه مطالعاتی)

فرایند مطالعات خود پالایی

فرایند مطالعات ظرفیت خودپالایی رودخانه و تعیین حداکثر بار کل روزانه (TMDL ) از طریق مدل سازي، شامل پنج گام است که به شرح زیر انجام می‌شود. این گام‌ها ممکن است براساس داده‌هاي موجود، نوع و پیچیدگی مساله کیفیت آب رودخانه، تغییر و تعدیل شود. میزان جزییات لازم در هر گام بستگی به سطح یـا مرحلـه مطالعـات دارد. در مطالعـات مرحله اول، معمولاً تحلیل‌هاي ساده کافی است ولی تحلیل‌هاي تفصیلی‌تري براي مراحل بعدي مورد نیاز است.

ارزیابی اولیه
واسنجی مدل
کاربرد مدل و تعیین TMDL
مطالعه میدانی رودخانه
اعتبارسنجی مدل

تحلیل‌ها و محاسبات ساده

تحلیل‌ها و محاسبات ساده می‌‌تواند شامل یک یا چند مورد از موارد زیر باشد.

تخمین بار آلاینده‌ها با استفاده از توابع ساده بارگذاري
تخمین انتقال آلاینده با استفاده از روش‌هاي تحلیلی حالت دایمی
تخمین موارد نقض استاندارد کیفیت به کمک روش‌هاي آماري

جمع‌ آوري و بررسی داده‌ها و اطلاعات موجود

در این مرحله، اطلاعات لازم جهت اجراي طرح تعیین ظرفیت خودپالایی رودخانه جمع‌ آوري می‌شود. اطلاعـاتی کـه در چنین مطالعاتی مورد نیاز خواهد بود، به شرح زیر است.

قوانین، مقررات، آیین نامه‌ها و استانداردهاي ملی و بین المللی مرتبط
پیشینه مطالعات در کشور و در سایر کشورها و سازمان‌هاي معتبر
مشخصات حوضه آبریز رودخانه

مطالعات میدانی و پرکردن خلاء‌هاي اطلاعاتی

پس از انجام ارزیابی‌ها و تحلیل‌هاي اولیه و انتخاب چارچوب مدلسازي، مطالعات میدانی می‌تواند به منظور پر کردن خلاهاي اطلاعاتی انجام شود. داده‌هاي بیشتر در واسنجی و اعتبارسنجی مدل نقش کلیدي دارند.

فهرست مطالب نشریه شماره ۶۷۶

بدیهی است که فهرست نشریه شماره ۶۷۶ چگونگی انجام مطالعات ظرفیت خودپالایی رودخانـه هـا را بیـان نمـی‌کنـد. ایـن موضوع در راهنماي مطالعات ظرفیت خودپالایی رودخانه‌ (نشریه شماره ۴۸۱‌،معاونت امور فنی، معاونت برنامه ریـزي و نظارت راهبردي رییس جمهور) شرح داده شده است. نشریه شماره ۶۷۶ در سه فصل و ۴۴ صفحه منتشر شده است.