محافظت دیوار در برابر رطوبت
هر ساله بر اثر ورود رطوبت و آب به داخل ساختمان و یا نفوذ آن به درون اجزا ساختمانی ضررهای هنگفتی وارد آمده و تاثیرات نابود کنندهای بر روی سازه ساختمانها به وجود میآید. چوبها میپوسند، فلزات دچار زنگ زدگی میشوند. از جمله تاثیرات دیگر هجوم رطوبت و ماندگاری آن، ظهور حشرات و قارچها در ساختمان است. روکشهای گچی دیوارها متورم میشوند. اگر سرمای هوا به درجهی مناسبی برسد.
یخبندان موجبات تخریب اکثر مصالح را فراهم میآورد. آبی که به داخل مصالح ساختمان نفوذ کرده است، پس از منجمد شدن منبسط میشود، و آب منبسط شده مصالح را خرد و فرسوده میکند. این پدیده را در اجزا نمای ساختمان مانند سنگ، آجر یا اندودها بیشتر مشاهده میکنیم. رطوبت به دو طریق به دیوار تاثیر میگذارد.
- جذب رطوبت موجود در خاک
- تاثیر رطوبت ناشی از بارندگی
بدترین خرابیها در مورد دیوارهایی که فاقد درپوش هستند رخ میدهد. نقص در اجرای بامها و یا درپوش روی دیوارها به مرور و به صورت متوالی ساختمان را چنان فرسوده میکند که تا مرز تخریب کامل ساختمان را تهدید میکند.
چگونگی جذب رطوبت توسط دیوار
همهی مصالح بنایی تا حدودی متخلخل هستند و آب را به داخل خود جذب میکنند. این آب به همراه املاحی که در آن محلول هستند موجبات تخریب دیوار را فراهم میکنند. آب از سه طریق جذب دیوار میشود.
- نفوذ رطوبت از طریق زمین و پی دیوار
- نفوذ رطوبت از طریق بدنه ی دیوار
- نفوذ رطوبت از طریق روی دیوار
جلوگیری از نفوذ رطوبت به دیوار
- کم کردن رطوبت خاک اطراف ساختمان(زهکشی)
- استفاده از مصالحی که جاذب رطوبت نباشند.
بعضی از مصالح کمتر تحت تاثیر رطوبت محیط قرار میگیرند. سنگهای ساختمانی بسیار کمتر از آجر آب محیط را به خود جذب میکنند. بطور کلی علت جذب رطوبت مصالح ساختمانی به میزان تخلخل و وجود حفرههای آوند گونه و همچنین تماس مستقیم مصالح با آب و یا مصالح مرطوب است. لذا میباید ما بین جسم مرطوب و مصالح یا اجزا ساختمانی مورد نظر صفحهای قرار دهیم که مانع از عبور رطوبت شوند. به آن دسته از مصالحی که مانع از عبور رطوبت و آب میشوند ، عایق رطوبتی میگویند.
مصالح عایق رطوبت
کلیه مصالحی که متخلخل و یا دارای حفرههای آوند گونه نباشند میتوانند به عنوان عایق رطوبتی مورد استفاده قرار گیرند. از دیگر خصوصیات این مصالح شامل موارد زیر است.
- غیر قابل ترکیب بودن با سایر مواد موجود در محیط (آب،هوا،مصالح مجاور)
- دوام و مقاومت کافی در برابر نیروهای محیطی و مکانیکی
- قابلیت انعطاف
- دارا بودن خصوصیات مثبت کاربردی (حمل و نقل،قیمت مناسب،نگهداری آسان)
نفوذ رطوبت به دیوار داخلی ساختمان
نفوذ رطوبت از طریق زمین و پی ساختمان
برای جلوگیری از نفوذ رطوبت در این حالت باید حرکت آن را به ترتیبی سد نمود و برای این منظور روی پی را با لایهعایق پوشانده و سپس دیوار چینی را از روی عایق شروع مینماییم. ولی چون غالباً سطح پی از کف تمام شده ساختمان پایینتر است، قبلا روی پی را با کرسیچینی تا حد بالای قلوهچینی (بلوکاژ) کف بالا آورده، سپس روی آن را عایق میکنیم. باید به خاطر داشته باشیم که چنانچه لایه عایق از حد بالای قلوه چینی پایینتر قرار گیرد، جلو نفوذ رطوبت کاملاً گرفته نمیشود و از آن قسمت از دیوار که پایینتر از کف سازی قرار دارد، رطوبت به طرف بالا نفوذ میکند.
نفوذ رطوبت از بدنه دیوار
چنانچه دیوار داخلی در جوار سرویسهای بهداشتی و یا هر مکان دیگری که احتمال نفوذ آب از یک سمت دیوار به سمت دیگر باشد، نسبت به عایق کاری دیوار اقدام میکنیم. باید در نظر داشته باشیم که چون در این گونه فضاها به علت آبریزی، کف سازی نیز ممکن است عایق کاری شده باشد،لزوما بایستی عایق سطوح عمودی و افقی به خوبی به یکدیگر متصل و یکپارچه شوند. قسمت داخلی دیوار از محل اتصال به کف تا ارتفاع ۷ الی ۱۰ سانتیمتر ،از مصالحی مانند پلاکهای سنگی، موزاییک، سرامیک، یا چوب اجرا میشود. این قسمت را قرنیز پای دیوار میخوانند.
قرنیز پای دیوار علاوه بر ایجاد زیبایی و محافظت از پای دیوار در مقابل بر خورد اجسام گوناگون به آن میتواند به منظور جلوگیری از نفوذ رطوبت حاصل از شستشوی کف اتاق به دیوار در محل خود قرار گیرد. به طو ر کلی قرنیزها احتیاجی به عایق کاری ندارند. در فضای سرویسها که کف آنها در معرض ریزش آب و رطوبت داخلی است عایق کاری کف این فضاها به صورت کاسه بوده و تا ارتفاع ده سانتیمتر روی دیوارها ادامه مییابد، و سپس پوشش نهایی دیوار انجام میگیرد.
نفوذ رطوبت به دیوارهای جانبی ساختمان
نفوذ رطوبت از طریق زمین و پی ساختمان
اصول جلوگیری از نفوذ رطوبت به دیوارهای جانبی ساختمان از طریق زمین و پی ساختمان کاملاً مشابه دیوارهای داخلی و با عایق کاری روی کرسی چینی تکمیل میشود.
نفوذ رطوبت از طریق بدنهی دیوار
به منظور جلوگیری از نفوذ رطوبت به دیوارهای جانبی ساختمان از طریق بدنهی دیوار، باید بدانیم که این رطوبت از دو جبهه جذب دیوار میشود. اول از طریق آب جاری در کنار ساختمان و یا نفوذ تدریجی آب حاصل از ذوب شدن برفهایی که در کنار دیوار انباشته میشوند و دوم از طریق جذب رطوبت موجود در خاک مجاور دیوار، خصوصا در مورد ساختمانهایی که دارای زیر زمین هستند.
در مورد اول که خطر یخبندان و تخریب ناشی از انبساط آب جذب شده، در داخل مصالح دیوار نیز میرود از ازاره استفاده میکنیم. در قسمت خارجی دیوار در محل اتصال به کف، به دلیل تماس مستقیم با آب باران و برف، و قرار گرفتن در معرض ضربههای احتمالی، با مصالح مقاومی مانند پلاکهای سنگی یا بتنی اجرا میشود، و به آن ازاره میگوییم. در این جزئیات، حداقل ارتفاع ازاره از کف تمام شده خارج برابر با ۳۰ سانتیمتر در نظر گرفته شده است، که این مقدار با توجه به میزان بارندگی و میزان برف هر منطقه متغیر بوده. در صورتی که پلاکهای سنگی مورد استفاده قرار گیرد، حداقل ضخامت سنگ برابر با ۳ سانتیمتر و نوع آن از انواع مقاوم در برابر ضربه، با میزان کم جذب رطوبت و عدم وجود مواد حل شدنی در آب در نظر گرفته میشود. در مورد ازارههای بتنی، حداقل عیار بتن غیر مسلح برابر با ۲۰۰ کیلوگرم سیمان در متر مکعب بتن است.
اصولاً عایق کاری از روی سطح قلوه چینی (حد بالای کرسی چینی که حداقل ۱۰ سانتیمتر پایین تر از کف تمام شده است) شروع، و تا روی سنگ ازاره ادامه مییابد. در این مسیر ، عایق کاری کوتاه ترین راه را خواهد پیمود.
نفوذ رطوبت از طریق روی دیوار
آب باران از طریق روی دیوار به راحتی جذب مصالح بنایی شده و علاوه بر آن نمای ظاهری ساختمان را زایل مینماید، تخریب تدریجی دیوار را نیز به همراه دارد.
برای جلوگیری از بروز این پدیده از درپوش یا قرنیز روی دیوار استفاده میکنند. عملکرد اصلی در پوش، جلوگیری از نفوذ رطوبت به داخل دیوار و هدایت آب باران به خارج است. درپوش یا قرنیز روی دیوار با توجه به تماس مستقیم با آب و یخ، معمولاً از مصالحی مانند سنگ، بتن و یا ورقهای گالوانیزه یا مصالح دیگر ساخته میشود. سطح درپوش با شیبی در حدود ۳ تا ۵ درصد به سمت خارج اجرا میشود و لبهی آن به اندازهی لازم و به صورت افقی از دیوار خارج شده، در زیر آن شیاری به عنوان آبچکان تعبیه میشود.
عمق آبچکان باید به حدی باشد که آب به خوبی از آن خارج شده، و امکان رسیدن به دیوار را نداشته باشد. چنانچه دیوار در معرض باران و برف و رطوبت شدید قرار گیرد، میتوان از درپوشهای مختلف مانند سنگ پلاک و ورق گالوانیزه استفاده کرد. برای نصب در پوشهای فلزی، بلوکهای چوبی را که به صورت هرم ناقص ساخته شده است، در فواصل معین (هر ۵۰ تا ۶۰ سانتیمتر ) روی دیوار و داخل ملات شکلی نصب میکنند که چوب نتواند از داخل آن خارج شود.سپس به اندازه عرض مورد نیاز تسمههای فلزی به ضخامت ۳ میلیمتر ، و پهنای ۲ تا ۳ سانتیمتر را که لبهی آنها بصورت خمیده از دیوار خارج میشود، به چوبها پیچ و محکم میکنند. سپس ورقهای گالوانیزه که برای در پوش دیوار ساخته و لبهی آنها فتیله و خم شده است، از دو طرف به
لبهی تسمهها محکم میشود.در اجرای این نوع درپوش باید دقت کرد که در مقابل بادهای شدید، مقاومت لازم را داشته باشد.