داربست
داربست تجهیزاتی موقتی از جنس چوب یا فلز است که برای دسترسی ایمن و آسان به محل‌های کار بالاتر از ۲ متر از آنها مورد استفاده قرار می‌گیرد. اجزای داربست صفحاتی از جنس چوب / فلز هستند که داربست روی آن قرار می‌گیرد. برای این که کاربر بداند که داربست از لحاظ ایمنی مورد تایید است یا خیر، از اتیكت استفاده می‌شود. این اتیكت در مقابل گرما، نور آفتاب، رطوبت و باران مقاوم است و توسط ماژیک‌های مخصوصی روی آن نوشته می شود. اتیكت سبز یعنی داربست از لحاظ ایمنی مورد تایید است. این اتیكت توسط ناظر داربست‌بندی به داربست آویزان می‌شود. اتیكت باید در محل ورود افراد به داربست باید کاملاً مشخص باشد.
نکات اجرایی داربست
اگر داربست از لحاظ ایمنی مورد تایید نباشد اتیكت قرمز نصب می‌شود. کار کردن روی داربستی که اتیكت قرمز دارد مجاز نیست. بهتر است ابتدای محل ورود داربستی که اتیكت قرمز دارد با نوار خطر بسته شود. برای انجام پیشنهاد و بازرسی و ثبت نکات مهم ایمنی و ثبت نواقص و تاریخ بازدید از قسمت پشت اتیكت سبز استفاده می‌کنند که به رنگ زرد است.
در شرایط بد جوی (باران، برف، طوفان) و هر گونه تغییرات در ساختمان داربست، بازرسی از تمام اجزای داربست انجام می‌شود و اتیكت مناسب آن نصب می‌شود.
همچنین از لوازم و تجهیزات مناسب برای کار استفاده شود. در نگهداری از بست‌ها، لوله‌ها، رابط‌ها و … باید دقت کافی مبذول شود. هیچ قطعه‌ای از داربست نباید از بالا به پایین پرتاب شود. تمامی بست‌ها و گیره‌ها برای دوام بیشتر بهتر است در یک ظرف محتوی روغن و گازوییل نگهداری شوند. از بکار بردن قطعات معیوب، شکسته وخم شده باید بشدت پرهیز شود. در هنگام کار بایستی داربست بند از آچار مناسب رینگی برای کار استفاده نماید.
استفاده از لوازم حفاظت فردی نظیر کفش ایمنی، کلاه، دستکش، لباس کار راحت (نه گشاد ونه تنگ)، کمربند ایمنی ضروری است.
قبل از شروع کار تمامی افرادی که با داربست کار می‌کنند (داربست بند و …) باید در کلاس‌های آموزشی شرکت نمایند و پس از گذراندن کلاس و قبولی در آزمون تئوری و عملی مجاز هستند که کار خود را شروع نمایند.
برای افراد داربست بند کارت مخصوص صادر می‌شود که نشان می‌دهد این افراد دوره مربوطه را گذرانده و با رعایت کامل ایمنی مجاز بکار هستند. از بکار گیری افرادی که از ارتفاع می‌ترسند و تجربه و دانش کافی را ندارند خودداری کنید. کارکنان باید در مورد خطرات داربست و چگونگی محافظت و کنترل خطرات آموزش‌های لازم را فرا گیرند.
آموزش کارکنان
- ماهیت الکتریسته، سقوط و خطر سقوط اجسام
- چگونگی حفاظت در برابر برق گرفتگی و محافظت در برابر سقوط
- چگونگی استفاده از داربست
این آموزش‌ها بایستی به صورت مداوم تکرار شود. آموزش کارکنان باید شامل برپاکردن، اوراق کردن، حرکت دادن، به کارگیری، بازسازی، نگهداری و بازرسی داربست برای تشخیص خطرات و روش‌های اصلاحی آن باشد.
- قبل از هر چیز فرد باید نحوه استفاده درست از كمربند ایمنی را فرا گیرد. در ارتفاع ۲ متر به بالا باید از کمربند ایمنی safety harness استفاده کرد.
- استفاده از safety belt منسوخ شده زیرا در هنگام سقوط افراد ضربه شدیدی به کمر وارد می‌کند که می‌تواند موجب آسیب شدید به نخاع و کمر شود.
- استفاده ازfull body harness توصیه می‌شود چون از چند جهت بدن را در برمی‌گیرد (ران پا، کمر، سینه وشانه) و فشار وارده به بدن در چند نقطه پخش می‌شود که این خود از شدت عوارض می‌کاهد.
- از اضافه کردن به سر طول طناب کمربند خودداری کنید. در جایی که طول طناب کم می‌باشد می‌توانید از یک تسمه سالم استفاده کنید. از طناب‌های نجات قرقره‌ای که متحرک هستند و همراه کاربر جابجا می‌شوند نیز می‌توان استفاده نمود.
- قبل از شروع کار باید تمامی قسمت‌های کمربند شامل سگگ، کار‌ابین تسمه‌ها و سایر ضمایم بررسی شود تا مشکلی نداشته باشد.
- از آلوده کردن کمربند به رنگ، روغن و ضربه شدید و کشیدن آن خودداری کنید.
- در ناحیه ران پا کمربند بایستی بدرستی و محکم قرارگیرد که در هنگام سقوط کمترین ضربه به بدن بویژه ناحیه بین دو ران وارد آید.
- فاصله مناسب بین جناغ سینه و کمربند باید به اندازه یک کف دست باز باشد.
- در بالای سازه‌های فلزی بهتر آن است که کمربند را به طـناب نجات ببندید و یا جای محکم دیگر.
- در جاهایی که امکان استفاده از طناب نجات وجود ندارد در داخل سبد حمل نفر man basket کمربند خود را به قلاب جرثقیل ببندید.
مهمترین خطرات
سقوط از ارتفاع
زمانی که فرد از داربست بالا یا پایین می‌رود یا در مکان‌هایی که حفاظ مناسب نصب نشده، برای جلوگیری از سقوط افراد باید از سیستم (PERSONAL FALL ARREST SYSTEM) استفاده شود. حفاظ‌ها و موانع ایمنی Top rail/Mid rail/Guard rail دستگیره و نرده‌های بالایی و میانی حتماً باید نصب شوند.
گاردریل‌ها در طرف باز و در دو انتهای داربست باید نصب شوند. در صورتی که فاصله سکو از کار بیش از ۱۴ اینچ باشد علاوه بر گاردریل باید از کمربند ایمنی نیز استفاده شود. Top rails در فاصله یک متری از سکو نصب می‌شود. Midrails بین سکو و Top rails نصب می‌شوند. Toeboards روی لبه داربست به ارتفاع ۱۵ سانتیمتر نصب می‌شود.
برخورد سر با اشیاء
برای پیشگیری از این خطر، از کلاه‌های ایمنی به همراه چانه بند استفاده شود. در بالای محل کار تور ایمنی SAFETY NET نصب شود. از قرنیز TOE-BOARD برای لبه‌های محل کار استفاده کنید.
خطر برق گرفتگی
هنگام کار در ارتفاع و بالای داربست مراقب تجهیزات و خطوط انتقال برق باشید و حتماً فاصله ایمن را رعایت کنید زیرا ممکن است باعث ایجاد حوادث مهلک شود.
ریزش داربست
برای پیشگیری از خطر ریزش و سقوط داربست حتماً از متریال مناسب استفاده نمایید. مهار Brace را بکار ببرید و لوله‌های داربست را محکم و خوب ببندید. محل استقرار داربست باید سفت و محکم باشد. داربست باید به سازه اصلی (ساختمان، استراکچر و..) بسته شود.
داربست‌های معلق (Suspended scaffold)
- قبل از نصب، از محل کار بازدید کنید و بر اساس میزان بار وارده تجهیزات و وسایل لازم را برای کار آماده نمایید.
- حتماً از افراد ماهر و با صلاحیت برای این کار استفاده نمایید.
- از محکم بودن محل اتصال کابل‌ها به ویژه محل اتصال کابل به داربست مطمئن شوید.
- کابل بکار رفته در این داربست‌ها حداقل باید ۶ برابر وزن داربست مقاومت داشته باشد.
- تمهیدات لازم برای جلوگیری از پیچ و تاب خوردن داربست در نظر گرفته شود.
- از تجمع بار و وسایل بی‌مورد روی داربست خودداری کنید.
- استفاده از سیستم PFAS برای جلوگیری از خطر سقوط افراد الزامیست.
- مطمئن شوید که تمامی تجهیزات برقی، کابل‌های برق و الکتروموتورها سالم بوده و به سیم ارت مجهز باشند.
- از قرار دادن مواد آتش‌گیر و قابل اشتعال مانند بنزین روی داربست معلق خودداری کنید.
- برای افزایش دامنه دسترسی در هنگام کار روی بشکه، چهار پایه، جعبه و … نایستید.
- وزنه‌های تعادلی داربست معلق بایستی بیشتر از ماکزیمم وزن داربست باشد.
- کابل‌ها و سیم‌های مهاری داربست معلق را به جای محکمی مانند ستون اصلی ساختمان ببنیدید و از بستن به دور دودکش و… جداً خودداری کنید.
- ترمز ایمنی داربست معلق را همیشه قبل از کار بازدید کنید.
داربست متحرک Moving scaffold
- هنگام جابجایی داربست‌های متحرک افراد نباید روی داربست باشند.
- از صحت و درستی چرخ‌ها و ترمز داربست مطمئن شوید.
- سطحی که داربست روی آن جابجا می‌شود صاف، محکم و عاری از برآمدگی و فرورفتگی باشد.
- جک‌های تعادلی چرخ‌دار باید در طرفین داربست تعبیه شده باشند.
- از قسمت پایین داربست هل دهید.
موارد مهم در داربست‌بندی
- پایه‌های عمودی داربست یا همان لوله‌های استاندارد نقش مهمی در استحکام داربست دارند که حداکثر فاصله آنها از هم معمولاً ۲ متر است.
- داربست خوب، داربستی است که تمامی پایه‌های استاندارد آن در یک خط مستقیم است.
- بست‌های با زاویه قائم، برای اتصال لوله‌های داربست در حالت عمود بکار می‌روند. اکثر بار قابل قبول برای این بست‌ها ۳/۶ کیلو نیوتن است.
- لدجر لوله‌های افقی هستند که برای استوار ماندن لوله‌های عمودی برای تحمل بهتر بکار می‌رود. همچنین برای جلوگیری از خم شدن لوله‌های افقی (ترانزوم) هم بکار می‌رود.
- بست‌های PUT LOG COUPLER یا بست تخته برای اتصال ترانزوم و لجر بکار برده می‌شوند.
- ترانزوم، لوله استاندارد بیرونی را به استاندارد درونی نصب می‌کند. این لوله از عرض لجر عبور کرده و محل کار را می‌سازد.
- پین اتصال قطعه‌ای است که برای اتصال دو لوله طولی به همدیگر مورد استفاده قرار می‌گیرد.
- لوله اتصال برای اتصال دو لوله طولی به همدیگر مورد استفاده قرار می‌گیرد.
- بریس یا همان لوله‌های مهاری به شکل ضربدری به داربست زده می‌شوند تا مقاومت داربست بیشتر شود.
- بست‌های گردان برای استفاده در زاویه‌های مختلف استفاده می‌شوند.
- بست‌ها عموماً از نظر جنس در دو نوع چدنی و فرج هستند.
- بست‌ها باید بطور مرتب روغن کاری شده و در مخلوط مناسبی از گازوییل و روغن نگهداری شوند.
- پله‌ها بهترین وسیله برای دسترسی ایمن به بالای سکو هستند.
- به ازای هر ۲ متر ارتفاع، بین ۶-۷ پله در نظر گرفته می‌شود.
- پله‌ها مبادی ورودی داربست بوده و علایم هشدار دهنده در آنجا جهت رویت همگان نصب می‌شوند.
- در شیب‌های ملایم و بنا به ضرورت گاهی به جای پله‌ها از سطح شیبدار استفاده می‌شود.
- پله‌ها در سازه‌های دایمی بطور عمود بوده و از ارتفاع ۲ متر به بالا دارای پشت بند هستند.
- اگردر روی پله از تخته برای عبور و مرور بهتر استفاده می‌کنید حتماً آنرا با سیم محکم ببندید.
- تخته‌های داربست روی سکو و پاگردها را پوشانده و در دو انتها دارای لب بند یا تسمه فلزی هستند.
- نردبان‌ها در اشکال مختلف ساخته می‌شوند و کاربردهای متفاوت دارند.
- حتما قبل از کار از تمام اجزای نردبان بازرسی شود و برای کارهای برقی از نوع عایق آن استفاده شود.
- از نردبان‌های چوبی و کوتاه برای کار استفاده نکنید.
- بالا و پایین نردبان را به جای محکم ببندید.
- موقع بالا و پایین رفتن حتما صورت شما رو به نردبان باشد.
- استفاده از قطعات معیوب و یا شکسته، خمیده و خراب در داربست ممنوع است.
- لوله‌های داربست از جنس فلز بوده و بسیار محکم و مقاوم می‌باشند.
- استفاده از لوله‌های خم شده، برش داده شده توسط حرارت ممنوع است.
- مراقب باشید انتهای لوله شکاف و بریدگی نداشته باشد.
- از اتصال لوله‌ها در حالت‌های افقی وعمودی داربست بوجود می‌آید.
