محوطه سازی
منظور از محوطه سازی، تسطیح و آماده سازی محوطه ساختمانهای پروژه، سیستمهای ارتباطی شامل خیابان سازی، پیادهروسازی، شبکههای جمع آوری آب و فاضلاب، آبرسانی، شبکههای توزیع نیروی برق و گاز و بالاخره ایجاد فضای سبز است. پیمانکار موظف است با توجه به نقشههای اجرایی و برنامه زمانبندی اجرای عملیات، نسبت به اجرای مرحله به مرحله کار اقدام نماید. تقدم و تأخر اجرای قسمتهای مختلف کار و هماهنگی آن با سایر پیمانکاران پروژه که زیر نظر دستگاه نظارت صورت میگیرد، باید توسط پیمانکار رعایت شود تا از دوباره کاریها و به وجود آمدن اشکالات بعدی جلوگیری شود. در صورت عدم رعایت نکات لازم در اجرای مرحلهای کار، پیمانکار مسئول بروز اشکالات بعدی خواهد بود و برای رفع این مشکلات، باید به هزینه خود و زیر نظر دستگاه نظارت عمل نماید. قبل از شروع عملیات اجرایی رعایت نکات زیر توصیه میشود.
نقاط نشانه و مبدأ و کارهای نقشه برداری
نقاط اصلی نشانه و مبدأ طرح از طریق کارفرما و دستگاه نظارت تحویل پیمانکار خواهد شد. پیمانکار موظف است که نسبت به حفظ و حراست این نقاط، نهایت دقت را به عمل آورد. تغییرات احتمالی نقاط اصلی با نظر دستگاه نظارت انجام میشود. با توجه به ماهیت پروژه، پیمانکار باید به تعداد لازم و کافی نقاط مرجع فرعی تعبیه نماید. نقاط فرعی باید روی پایههای بتنی به ابعاد حداقل ۱۰×۱۰ سانتیمتر و مستقر در عمق حداقل ۷۰ سانتیمتر علامت گذاری شوند. پایههای بتنی باید رنگ آمیزی و شماره گذاری شده و حداقل ۲۵ سانتیمتر بالاتر از سطح زمین قرار گیرند.
تخریب
ساختمانهای موجود و قدیمی و سایر مستحدثاتی که در محل پروژه موجود بوده و تخریب آنها برای اجرای طرح ضروری است، باید قبل از تخریب، اندازه گیری و صورت مجلس شوند. عملیات تخریب باید با نظر و تأیید دستگاه نظارت صورت گیرد. در مورد آثار باستانی قبل از انجام هر گونه عملیات تخریب، باید موافقت کتبی اداره حفاظت آثار باستانی توسط کارفرما کسب شود و عملیات تخریب به شرح فوق، صورت مجلس و اجرا شود. به هنگام تخریب ساختمانها باید اصول بهداشتی و ایمنی کامل رعایت شود.
دفع گیاهان و کندن اشجار
تمامی سطوحی که عملیات خاکی بر روی آنها صورت میگیرد یا مناطقی که به عنوان منابع قرضه مورد استفاده واقع میشود، باید از وجود خاکهای نباتی، نباتات و درختان کاملاً پاک شود. قطع و ریشه کنی درختان، باید به صورتی انجام شود که به تأسیسات و ساختمانهای مجاور حریم پروژه، صدمهای وارد نیاید.
چاهها و قنوات
چنانچه در محوطه و محل تأسیسات، چاههای قدیمی فاضلاب یا قناتهای متروکه وجود داشته باشد که پر کردن آنها ضروری است، باید این کار با مصالح مناسب نظیر خاک، شفته و سنگ لاشه انجام شود. در صورتی که پر کردن چاه مقرون به صرفه نباشد، میتوان نسبت به طوقه چینی و مسدود نمودن آن اقدام نمود. در مورد قناتهای متروکه، اگر عمق قنات حداکثر تا ۱۰ متر باشد، باید به طریق بالا آن را پر و اصلاح نمود، ولی اگر عمق آن بیشتر از ۱۰ متر باشد، باید طبق دستور دستگاه نظارت عمل شود، در این حالت توصیه میشود قنات با خاک و مخلوط رودخانهای پر شود، در صورت لزوم میتوان از شفته آهکی نیز استفاده نمود.
حفظ محوطه از نفوذ و ورود آب
محوطه کارگاه باید از نفوذ و ورود آبهای سطحی محفوظ نگاه داشته شود. اجرای کارهای ساختمانی نظیر بندهای خاکی، آبروها، سنگ چینها، لوله گذاریها و سازههای فنی برای جلوگیری از ورود آبهای سطحی یا زیرزمینی و بالاخره تأسیسات موقتی برای کنترل آبهای زائد و آماده ساختن تأسیسات دائمی برای بهره برداری، باید طبق نقشهها و دستورات دستگاه نظارت انجام شود.
تأمین آب کشاورزی و آبرسانی شهری
طراحی و اجرای سیستم حفاظت کارگاه، باید چنان باشد که در طول مدت اجرای کارهای ساختمانی هیچگونه وقفهای در امر تأمین آب کشاورزی مزارع اطراف یا مصارف شهری پیش نیاید، در صورت لزوم تغییر مسیرها و تأمین بدون وقفه آنها، باید زیر نظر دستگاه نظارت صورت گیرد.
تسطیح محوطه
منظور از تسطیح محوطه رفع پستیها، بلندیها و ناهمواریهای موجود محوطه تا رسیدن به تراز موردنظر برای شروع کارهای ساختمانی است. بدین منظور پیمانکار، ابتدا نسبت به برداشت خاک نباتی اقدام نموده و در صورت لزوم خاکهای نباتی را در محلهای مورد نظر برای مصارف بعدی و به منظور ایجاد فضای سبز، ذخیره و نگهداری نماید. پر کردن نقاط گود مسیلها، شیارها و نظایر آنها، باید با خاکهای حاصل از خاکبرداری نقاط بلند و تپه و ماهور صورت گیرد. حمل خاک از خارج کارگاه برای تسطیح محوطه مجاز نیست، مگر با تأیید دستگاه نظارت و عدم تکافو و نامناسب بودن خاک حاصل از خاکبرداریها. عملیات تسطیح باید بر اساس نقشههای اجرایی و دستورات دستگاه نظارت صورت گیرد. عملیات پی کنی و گودبرداری محل سازهها و ابنیه فنی پس از تسطیح محوطه صورت خواهد گرفت.
زهکشی محوطه
به منظور انحراف و خارج نمودن آبهای ناشی از بارندگی، تثبیت و کنترل سطح آب زیرزمینی تا عمق و تراز معین، مهار سیلابها در حین اجرای عملیات ساختمانی و پس از پایان کار باید زهکشی محوطه بر اساس نقشههای اجرایی و دستورات دستگاه نظارت توسط پیمانکار انجام شود. در هر مورد مهندس مشاور نحوه زهکشی در حین اجرای عملیات و نیز در طول عمر پروژه را مشخص نموده و پیمانکار باید بر اساس نقشهها و دستورات دستگاه نظارت عمل نماید. پیمانکار میتواند روشهای موردنظر خود را که باعث تسریع و سهولت در کار است، به صورت گزینهای به دستگاه نظارت ارائه نماید تا پس از تصویب دستگاه نظارت مورد عمل قرار گیرد.
زهکشی تحت الارضی
به منظور کنترل و تثبیت سطح آب زیرزمینی در تراز و رقوم مورد نظر، زهکشی تحت الارضی صورت میگیرد. این تراز با توجه به رقوم پی سازهها، تراز پی زیرزمینها و نقاط زیرین ساختمان تعیین میشود تا از نفوذ آب و ایجاد مشکلات ناشی از رطوبت برای ساختمانها و سازهها جلوگیری شود. این زهکشی موجب کنترل و تثبیت دائمی سطح آب زیرزمینی میشود.
برای توضیحات بیشتر در این زمینه به نشریه شماره ۵۵ مراجعه شود.
