نشریه شماره ۶۴۱

سازمان بنادر و دریانوردی، به عنوان ارگاني در ارتباط تنگاتنگ با جامعه مهندسين مشاور اين حوزه قرار گرفته و مسئوليت اعطاي مجوز به اين بخش را نيز در اختيار دارد. با توجه به اقدامات لازم در زمستان ۱۳۸۷، نشریه شماره ۶۴۱ با همکاری سازمان مدیریت و برنامه ریزی تنظیم شد. هدف سازمان بنادر و دريانوردي با توجه به رسالت خود و با الهام گرفتن از عنوان سازمان، تهيه و تدوين ضوابط و دستورالعمل‌ها‌ي طراحي در قالب يك دستورالعمل واحد در كليه زمينه‌ها و موارد مرتبط با مجتمع‌هاي بندري و تجهيزات آنها بوده است. البته چون مجتمع‌هاي بندري از بخش‌هاي متعددي تشكيل مي‌شوند لذا در گام نخست و در چارچوب مرحله اول، سازه‌هاي ساحلي بنادر و تجهيزات مرتبط با آنها مدنظر است.

اهداف نشریه شماره ۶۴۱

معمولاً روح حاكم بر دستورالعمل‌هاي طراحي ابنيه شامل ارائه معيارهاي ساده و عملي در قالب تعدادي نشریه و دستورالعمل است. این نشریه‌ها در عين سادگي و كارآمد بودن، با داشتن پشتوانه علمي و تجربه كافي، يك دامنه ايمني قابل پيش بيني و مجاز براي رفتار ابنيه تحت نيروهاي وارده مختلف را فراهم می‌سازد.

نشریه شماره ۶۴۱ در يك چارچوب منطقي و با توجه به حاشيه ايمني مناسب و لازم، مجموعه‌اي از سياست‌گذاري‌هاي كلي و جزئي، راهنمايي‌ها و خطوط كلي حركت براي طراح را فراهم می‌سازد. به نحوي كه طرح مطمئن و قابل اعتماد باشد و طراح بدون برخورد با تعداد زيادي پارامتر و تنها با در نظر گرفتن چند متغير عمده و تاثيرگذار، تا حد قابل قبولي از دقت و در سطح مناسبي از ايمني، قادر به طرح يك سازه تعريف شده در حوزه كاربرد این نشریه باشد.

ساختار كلي يك دستورالعمل طراحي ابنيه در نشریه شماره ۶۴۱

در راستاي كاربرد مؤثرتر و تفهيم بهتر مطالب يك دستورالعمل، به طور كلي هر دستورالعمل طراحي چه در متن اصلي خود و چه در قسمت‌هاي پيوست آن و همينطور در بخش تفسير ، بايد به روشني و شفاف، اهداف، مباني، محدوده كاربرد و ديگر محدوديت‌هاي خود را بيان كند. در اين ميان موارد مرتبط به اهداف و محدوده كاربرد از اهميت فوق العاده‌اي برخوردار است.

سه بخش اصلي در طراحي سازه‌هاي ساحلي به شرح زیر است.

بخش بارگذاري
بخش بررسي رفتار سازه
بخش مربوط به روش‌هاي تحليل

ملزومات اصلي يك دستورالعمل طراحي سازه‌هاي ساحلي

شرايط جغرافيايي و اقليمي كشورهاي داراي دستورالعمل معتبر طراحي سازه‌هاي ساحلي كه داراي طول زياد ساحلي در كرانه‌هاي اقيانوس‌هاي آرام و اطلس است، باعث شده تا با توجه به نيازهاي ساحلي خود، همواره توجه خاصي به امور فني بنادر و حفاظت سواحل داشته باشند. با توجه به قدمت دريانوردي آنها دستورالعمل‌ها‌يي در قالب ضوابط فني تهيه و در طول تاريخ متناسب با شرايط صنعتي ارائه شده است. با پيشرفت علم در مراحل زماني مختلف، اين دستورالعمل‌ها متاثر از نتايج تحقيقات گسترده ميداني و آزمايشگاهي و البته گران قيمت، به روز شده‌اند.

برنامه ريزي مناسب براي تحقق فرآيند تهيه و تدوين يك دستورالعمل كامل به ويژه در زمينه طراحي سازه‌هاي ساحلي مستلزم سرمايه گذاري عظيم در زمينه به كارگيري نيروي انساني متخصص و امكانات و تجهيزات فني و البته منابع مالي قابل توجه، طي مدت زمان طولاني است. يك نگاه اجمالي به شرايط امروز كشور از زاويه نيازهاي تخصصي براي نيل به هدف تدوين نشریه شماره ۶۴۱، حكايت از توجه و فعاليت آغازين براي تحقق مساله دارد ولي محدوديت زماني، مانع از ادامه روند كنوني به صورت كلاسيك جهت رسيدن به مقصود است.

گستردگي سواحل دريايي از يك طرف و نياز به مجتمع‌هاي مختلف بندري از طرف ديگر، لزوم وجود يك مرجع معتبر فني حاوي ضوابط و دستورالعمل‌هاي لازم براي طرح و اجراي انواع سازه‌هاي ساحلي را در حداقل زمان ممكن ضروري مي‌سازد. با يك نگرش منطقي به نياز مورد اشاره در خصوص دسترسي به يك دستورالعمل معتبر و با كيفيت مناسب در زمان بسيار كوتاه، راه حلي جز انتخاب يك دستورالعمل موجود و معتبر ديگر به عنوان مبنا با حداكثر تطبيق به شرايط مهندسي ايران باقي نمي‌گذارد.

تاثير پارامتر زمان در تهيه دستورالعمل طراحي سازه‌هاي ساحلي

در حالت متعارف روند تهيه و تدوين يك دستورالعمل مهندسي خوب و قابل قبول، يك فرآيند طولاني مدت است. چنانچه مدت زمان تدوين دستورالعمل‌هاي مختلف فني معتبر در زمينه مهندسي در جهان مورد ارزيابي قرار گيرد، ملاحظه خواهد شد كه اين زمان معمولاً قابل توجه است. بررسي مباني تاثير گذار بر مساله طراحي ابنيه فني و ارزيابي كليه جوانب امر اعم از بارگذاري و تجزيه و تحليل رفتار آنها در تدوين ضوابط مورد نظر، بسيار ضروري و اجباري است زيرا عدم توجه كافي به هر يك از متغيرهاي اثرگذار مي‌تواند در نتيجه گيري مطلوب، اثر سوء داشته باشد . بديهي است در اين ميان هر چه ابنيه مورد نظر و محيط‌هاي مكاني آنها از حالت معمول يعني ابنيه ساختماني در خشكي متفاوت باشند، بر پيچيدگي عوامل تاثيرگذار و بالطبع بر زمان مورد نظر افزوده مي‌شود. در اين راستا و براي شفاف سازي رفتار ابنيه غيرمتعارف، لزوم انجام آزمايش‌هاي متعدد ميداني و آزمايشگاهي و همينطور اندازه‌گيري‌ها‌ي محيطي براي تعيين بارگذاري، ضروري خواهد بود. در اين ميان طراحي سازه‌هاي ساحلي از جايگاه ويژه‌اي برخوردار است. زيرا وجود سه مولفه اصلي تاثيرگذار محيطي و كاملا ًمتفاوت و شاخص يعني دريا، خاك و بستر دريا و سازه در كنار هم و با اندركنش متقابل داراي نقش مهمي در ارزيابي رفتاري ابنيه ساحلي و دور از ساحل، خواهند بود و بر پيچيدگي مساله از نقطه نظر تدوين ضوابط طراحي به طور قابل ملاحظه‌اي افزوده مي شود.