سد سازی
سدها را كلاً میتوان از جمله كارگاههای بزرگی دانست كه بسیاری از فعالیتها را در قالب كارگاههای كوچكتر در خود جای دادهاند. سدها عموماً بدلیل تكنولوژی و پیچیدگی كار از جمله پروژههای عمرانی بزرگ مطرح در سطح جهانی هستند كه معمولاً گروه خاصی از افراد متخصص فنی و با سابقه و همچنین علاقمند را برای مسائل اجرایی و نیز نظارت به خود جذب میكنند.
امروزه با توجه به تعداد زیاد كارگاههای اجرایی در كشور و گسترش روز افزون صنعت ساختمان، توجه به مسائل ایمنی و حفاظت كارگاهها به خصوص كارگاههای بزرگ سد سازی نیز بیشتر شده است. كسب تجربه در زمینه اجرای ایمن كار بسیار حائز اهمیت بوده و توجه مدیران كارگاهها را به خود جلب نموده است.
ایمنی و اثرات آن
حوادث و اتفاقات در مباحث ایمنی به دو دسته كلی بشرح زیر تقسیم میشوند.
- حوادثی كه نمیتوان از وقوع آن جلوگیری كرد.
- حوادث قابل پیش بینی كه برای جلوگیری از رخداد آن و یا كاهش خطرات آن باید هزینه صرف نمود.
بطور كلی علل رخداد هر گونه حادثه در كارگاههای عمرانی بشرح زیر است.
- تماس كنترل نشده شخص با مواد و ماشینآلات.
- شكست و خرابی بناهای موقت.
- خطرات ذاتی فعالیتهای عمرانی نظیر استفاده از مواد ناریه.
- عدم رعایت موارد ایمنی یا كم دقتی كارگر.
ایمنی در هنگام بتن ریزی
عملیات بتن ریزی معمولاً توسط یك تیم ویژه در سدها صورت میگیرد. مكانهای مختلف ،شرایط ایمنی مخصوصی را طلب میكند كه اهم آن استفاده از وسایل حفاظت فردی، شناخت كار و ابزار مربوطه، ارتباط صحیح و هماهنگی تیم عمل كننده و مشخص شدن وظایف افراد گروه با توجه به شرایط جسمانی آنان است. در هنگام بتن ریزی رعایت نكات ذیل ضروری است.
- ابزار و وسایل كار از نوع مناسب انتخاب و در صورت عدم نیاز یا استفاده، در جای مشخص نگهداری شود. به عنوان مثال، قرار دادن ویبراتورهای بنزینی یا گازوئیلی به صورت مورب در محدوده عملیات صحیح نیست.
- ابزاری كه خراب بوده یا نیاز به تعمیر داشته باشند در جای مشخص نگهداری و از بقیه ابزار جدا شوند. بست شیلنگهای مورد استفاده در هنگام كار با ویبراتور های بادی سالم باشند و علاوه بر آنشیلنگ هوای فشرده با سیم به ویبراتور مهار شوند. از پرت كردن وسایل خودداری شود.
- در بتن ریزیهای سطحی باید دقت شود كه پای افراد در حین عبور و اجرای كار در لابلای آرماتورها گیر ننماید.
- انداختن چند قطعه تخته به عنوان راهرو، ایمنی زیادی به رفت و آمد میبخشد.
- هوای فشرده نباید به طرف اشخاص دیگر گرفته شود.
- از ابزار كار بصورت صحیح استفاده و در نظافت آنها دقت شود.
- پس از اتمام كار و قبل از صرف غذا باید دستها را با آب و صابون شست و پس از اتمام كار روزانه استحمام نمود.
- شرایط مناسب كاری از نظر تهویه و روشنایی كافی از هر حیث میبایست تامین شود.
- یك سركارگر مجرب نسبت به هدایت تیم و آموزش صحیح افراد اقدام نماید. همچنین نقل و انتقال افراد و ابزار كار و میزان خستگی و كارایی آنان را باید زیر نظر داشته باشد.
ایمنی در هنگام انتقال بتن (بارگیری، حمل و تخلیه)
در هنگام انتقال بتن از محل تولید به محل سد با توجه به نوع و مشخصات، موقعیت احداث، عوامل اقتصادی و طبیعی و همچنین ایجاد تسهیلات اجرایی باید نكات زیر را رعایت نمود.
- استفاده از ماشین آلات ویژه حمل بتن با قابلیت مانور بالا و دورزدن درجا و تخلیه از یك طرف.
- استفاده از ماشین آلات معمولی با اعمال تغییرات خاص جهت تخلیه بتن به باكت در محل سد.
- استفاده از سیستم انتقال هوایی بتن توسط باكت از محل بچینگ به محل سد.
- استفاده از تراك میكسرها.
در تمامی موارد بایستی دقت كافی بعمل آید كه از تخلیه یا شستشوی مخلوط كن ایستگاه بتن سازمانی كه دستگاه بارگیری زیر آن استقرار یافته، خودد اری شود، زیرا ممكن است در طرح اختلاط بتن تغییر ایجادشود. استقرار ماشین آلات در زیر ایستگاه بتن ساز جهت بارگیری باید توسط یك فرد مسئول كنترل شود.
هیچ گونه مواد لغزنده در زیر محدوده بارگیری نبایستی وجود داشته باشد. این محل همواره بایستی تمیز شود تا از لغزش ماشین آلات جلوگیری شود.
افرادی كه در طبقات بالای بچینگ كار میكنند بایستی دقت كافی نمایند تا ابزار و وسایل كار از دستشان رها و به پائین پرتاب نشود.
به عنوان یك اصل كلی افراد نبایستی زیر باكت و ماشین آلات حمل بتن و كلاً زیر بارهای ثابت، معلق و یا متحرك قرار گیرند ، زیرا بعضی مواقع بعلت اشكالات هیدر ولیكی و یا گیر كردن مصالح درشت دانه ما بین دو لنگه در باكت، تمام و یا قسمتی از بتن با باز شدن ناگهانی دریچه به پائین تخلیه میشود.
ایمنی در هنگام ریختن بتن به درون قالب
- برای ریختن بتن به درون قالب یا محل مورد نظر غیر از موارد خاص، همواره روش معمول، استفاده از تراك میكسر، پمپ بتن متحرك یا زمینی و یا استفاده از جرثقیل و باكت است.
- برای هر كدام از دستگاهها، اپراتور مجرب باید گمارده شده و افراد غیر مسئول از روشن كردن، كاركردن و یا دستكاری كردن آن خودداری نمایند.
- دستگاهها باید به موقع سرویس و عیوب آن به موقع گزارش شود و تكیه دادن به ماشین آلات و یا توقف بیجا و غیرمسئولانه در اطراف آن ممنوع بوده و اپراتور در حین عملیات نباید محل كار خود را ترك نماید. در پایان كار از خاموش بودن دستگاه باید اطمینان حاصل كرد.
- در هنگام لوله كشی برای پمپ بتن از لوله زانویی و بستهای سالم و مطمئن بایستی استفاده نمود تا اتصال دو قطعه لوله به خوبی انجام پذیرد. لوله انتقال بتن باید دارای مهار كافی بوده و حتی المقدور بخود قالب تماس نداشته باشد.
- از زدن ضربات شدید چكش فلزی در زمان گیر كردن لولههای بتن در حین پمپاژ پرهیز شود، زیرا این كار باعث فرورفتگی لوله و در نتیجه، افزایش اصطكاك داخلی و فرسودگی و پارگی لوله بصورت ناگهانی میشود.
- در هنگام تخلیه بتن به مخزن پمپ در حال كار و به لحاظ ضربات پیستون، معمولاً بتن به بیرون پاشیده میشود. لذا نگاه كردن از فاصله كم به داخل مخزن مجاز نیست و حریم لازمه بطور كلی باید مراعات شود.
- از وارد شدن به مخزن پمپ برای تمیز كاری یا رفع عیب فنی اجتناب كرد.
ایمنی در هنگام آرماتوربندی
- تیمهای آرماتوربندی در كارگاهها وظیفه خم و برش و حمل و تخلیه آرماتور را بعهده دارند. بنابراین از یك سو، بارگیری و حمل و تخلیه بندیلهای آرماتور به محل كار و از سوی دیگر با خم و برش، دستگاه خم كن و قیچی مخصوص سرو كار دارند.
- آرماتور بند همچون قالب بند در شرایط مشابهی قرار دارد. كار در سطح زمین یا در ارتفاع یا تونلها و شفتها كه متناسب با موقعیت، نكات ایمنی لازمه از جمله مسائل حفاظت فردی را رعایت كرده و تمركز و دقت كافی نسبت به ایفای وظایف محوله اقدام نماید.
- نظم و ترتیب كامل در چیدن بندیلها و همچنین آرماتورهای خم و برش خورده به تفكیك قطر درفواصل معقول كنار یكدیگر بنحوی كه هم عبور و مرور افراد و هم بارگیری آنها به سهولت امكان پذیر باشد.
- سیم آرماتوربندی بصورت كلافهای كوچك در آمده و در نزدیكی محل كار قرار داده شود. از پراكندن سیم در نقاط مختلف كه میتواند دست و پاگیر باشد میبایست جلوگیری شود.
- میلگردهایی كه بصورت شبكه هستند در تمام نقاط و گرههای اتصال با سیم محكم بسته شوند. در هنگام بستن شبكه در شیب ترانشهها، حتما از میل مهار و خركهای مناسب برای استحكام شبكه استفاده شود.
- به هنگام استفاده از دستگاه برش و خم كن باید فقط در محل اپراتور ایستاد و افراد دیگر در نزدیكی محل كار نباشند.
- دستگاه خم و برش مجهز به پدال و ایست اضطراری باشد.
- تیغه قیچی آرماتوربندی از نظر تیزی باید كنترل شود.
- به لحاظ شرایط جوی بهتر است میز آرماتوربندی و دستگاههای برقی در محیطی مسقف قرارداده شده تا در هنگام تابستان و تابش شدید آفتاب و یا زمستان هنگام ریزش برف و باران پرسنل بتوانند بهتر به كار ادامه دهند.
