نکات اجرایی در ساخت شالوده
فرض كنید یک پروژه اسكلت فلزی را بخواهید به اجرا در آورید، مراحل اولیه اجرایی شامل ساخت پی مناسب است كه در تمامی پروژه‌ها تقریباً یکسان اجرا میشود، اما قبل از شرح مختصر مراحل ساخت پی، باید توجه داشت كه ابتدا نقشه شالوده را روی زمین پیاده كرد و برای پیاده كردن دقیق آن بایستی جزئیات لازم در نقشه مشخص شده باشد. از جمله پلان شالوده به شكل یک شبكه متشكل از محورهای عمود بر هم تقسیم شده باشد و موقعیت محورهای مزبور نسبت به محورها یا نقاط مشخصی نظیر محور جاده، بر زمین، بر ساختمان مجاور و غیره تع یین شده باشد.
نكات فنی و اجرایی خاكبرداری
داشتن اطلاعات اولیه از زمین و خاک از قبیل ظرفیت باربری خاک، نوع خاک به ویژه از نظر ریزشی بودن، وضعیت آب زیر زمینی، عمق یخبندان، تأسیسات زیرزمینی، چاه‌های آب و فاضلاب و قنوات متروک و دایر در نزدیکی مکان گودبرداری و سایر ویژگی‌های فیزیکی خاک كه با آزمایش از خاک آن محل مشخص میشود، بسیار ضروری است. در هنگام خاكبرداری پی در زیر زمین، ممكن است جداره ریزش كند یا اینكه زیر پی مجاور خالی شود كه با وسایل مختلفی باید شمع بندی و حفاظت جداره صورت گیرد. به طوری كه مقاومت كافی در برابر بارهای وارده را داشته باشد. یکی از راه حل‌های جلوگیری از ریزش خاک و پی ساختمان مجاور، اجرای سازه نگهبان است.
نكات فنی و اجرایی مربوط به زیرسازی شالوده
چاه‌های متروكه با شفته‌ی مناسب پر می‌شوند، در صورت برخورد با قنات متروكه نیز باید از پی مركب یا پی تخت استفاده كرد یا روی قنات را با دال بتنی محافظ پوشاند. در برخی موارد برای حفظ رقوم زیر بتن مگر، ناچار به زیرسازی شالوده هستید، اما در صورتی که ضخامت زیرسازی كمتر از ۳۰ سانتیمتر باشد، می‌وان با افزایش ضخامت بتن مگر زیرسازی را انجام داد و در صورت زیاد بودن ضخامت زیر سازی، می‌توان با حفظ اصول فنی، لاشه چینی با سنگ و ملات ماسه سیمان انجام داد، یا شفته ریزی كرد.
قالب بندی شالوده
قالب بندی اعضای بتنی باید با استفاده از تخته سالم بدون گره به ضخامت حداقل ۲/۵ سانتیمتر یا ورقه‌های فلزی صاف یا از قالب آجری (تیغه ۱۱ سانتیمتری آجری یا ۲۲ سانتی متری با اندود ماسه سیمان برای جلوگیری از خروج شیره بتن) صورت گیرد. لازم به یادآوری است، در اجرای پی‌ها در زمین‌های سفت می‌توان با قرار دادن ورقه پلاستیکی (نایلون) در جداره خاكبرداری، از این جداره خالی به عنوان قالب استفاده كرد.
بتن مگر
بتن با عیار كم سیمان که در زیر شالوده قرار می‌گیرد، بتن مگر است و بتن نظافت یا بتن لاغر نیز نامیده میشود. حداقل ضخامت بتن مگر ۱۰ سانتیمتر و از هر طرف ۱۰ تا ۱۵ سانتیمتر بزرگتر از ابعاد شالوده ریخته میشود. بتن مگر معمولاً به دو دلیل مورد استفاده قرار می‌گیرد.
- برای جلوگیری از تماس مستقیم بتن اصلی شالوده با خاک.
- برای رگلاژ کف شالوده و ایجاد سطحی صاف برای ادامه عملیات پی سازی.
نکات فنی و اجرایی آرماتوربندی
کلیه ضوابط فنی و اجرایی عملیات آرماتوربندی مطرح شده در دروس تکنولوژی و کارگاهی، باید رعایت شود. فاصله میلگردها تا سطح آزاد بتن در شالوده نباید از ۴ سانتیمتر کمتر باشد. حداقل قطر آرماتور مورد استفاده در شالوده ۱۰ میلیمتر است. فاصله بین آرماتورها بین ۱۰۰ تا ۳۵۰ میلیمتر متغیر است.
روش نصب پیچ‌های مهاری (بولت‌ها) و صفحه ستون
ستون‌های یک ساختمان اسكلت فلزی، نقش انتقال دهنده بارهای وارد شده را به شالوده به صورت نیروی فشاری، كششی، برشی و یا لنگر خمشی، به عهده دارند. در این میان، ستون فلزی به واسطه صفحه‌ای فلزی كه از یک سو با ستون و از سوی دیگر با بتن درگیر شده است روی شالوده قرار می‌گیرد. ستون فلزی به علت سطح مقطع کم، فشار زیادی روی شالوده منتقل می‌کند که بتن شالوده قادر به مقاومت در مقابل آن نیست. بنابراین صفحه ستون واسطه‌ا‌ی است كه ضمن افزایش سطح تماس ستون با پی، سبب میشود توزیع نیروهای ستون در حد قابل تحمل برای بتن کاهش یابد. اتصال صفحه ستون با بتن به وسیله‌ی پیچ‌های مهاری (میلههای مهاری یا بولت‌ها) تامین میشود. میلههای مهاری تا حصول مقاومت کششی کل باید در بتن شالوده مهار شوند. در ایران پیچ‌های مهاری از دنده کردن میلگردهای صاف بدون آج ساخته می‌شوند.
روش سنتی
در این روش که در ساختمان سازی متعارف در ایران معمول است، ورق صفحه ستون به صورت جدا از ستون همراه با میله‌ی مهاری قبل از بتن ریزی بر روی شالوده مستقر میشود. و پس از بتن ریزی، مهره‌های میله‌ی مهاری باز شده و سطح شالوده تمیز و مرطوب میشود. سپس ملات پرسیمان با ضخامت لازم روی شالوده پخش شده و ورق صفحه ستون روی آن قرارگرفته و به کمک تراز و دوربین، در وضعیت نهایی خود قرار گرفته و مهره‌های میلههای مهاری سفت میشود. بعد از گرفتن ملات، صفحه ستون آماده‌ی نصب ستون بر روی آن است.
روش صنعتی
در این روش، میلههای مهاری را در محل‌های تعیین شده قرار می‌دهند و موقعیت آنها را به وسیله شابلون تثبیت می‌كنند و سپس بتن ریزی شالوده انجام میشود. در این روش صفحه ستون در کارخانه به صورت گونیا به پای ستون جوش و یکپارچه میشود. برای نصب، ابتدا شابلون‌ها را پس از سفت شدن بتن، باز کرده و روی شالوده پدگذاری میشود.
پدها ورق‌های ۴×۱۰۰×۱۰۰ میلیمتر هستند که یک شاخک نبشی به سطح تحتانی آن جوش شده است. پدها بطور کامل به کمک ملات در موقعیت مورد نظر مستقر و تراز می‌شوند. بعد از گرفتن ملات زیر پد، ستون به همراه صفحه ستون روی آنها مستقر شده و ستون کاملاً به صورت شاقولی درمی‌آید و مهرۀ میلههای مهاری سفت میشود. در مرحله آخر دور ورق صفحه ستون قالب بندی شده و فضاهای خالی زیر صفحه ستون به کمک ملات خیلی روان منبسط شونده پر میشود که به این عمل گروت ریزی می‌گویند.
