هزینه‌های مربوط به تاسیسات اجرایی
هزینه اجرای تاسیسات برای کارفرما شامل هزینه سرمایه گذاری اولیه و هزینه‌های عملیات و نگهداری است. هر یک از این هزینه‌های عمده اجزای هزینه‌ای مفصل‌تری را شامل می‌شود. هزینه سرمایه‌ای برای یک پروژه اجرایی حاوی هزینه‌های مربوط به استقرار اولیه تاسیسات است.
- تملک زمین و آماده سازی آن
- مطالعات امکان سنجی و برنامه ریزی
- طراحی معماری و مهندسی
- اجرا، شامل مواد و مصالح، تجهیزات و نیروی کار
- بازرسی کارگاهی
- تامین مالی اجرا
- بیمه و مالیات حین اجرا
- هزینه بالاسری دفاتر کارفرما
- تجهیزات و تسهیلاتی که در اجرا مشمول نشده است
- بازرسی و آزمایش
هزینه عملیات و نگهداری در سال‌های بعد برای چرخه حیات پروژه شامل موارد زیر است.
- اجاره زمین (اگر مطرح باشد)
- پرسنل عملیات
- نیروی کار و مواد و مصالح جهت نگهداری و تعمیرات
- نوسازی‌های دوره‌ای
- بیمه و مالیات
- تاسیسات جانبی (آب، برق، مخابرات و…)
- هزینه‌های تامین مالی
- سایر هزینه‌های کارفرما
میزان هر یک از این هزینه‌ها به ماهیت، حجم و محل پروژه و سازمان مدیریت بستگی دارد. کارفرما علاقمند است کمترین هزینه کل پروژه را متحمل شود. کارشناسان طراحی و اجرا باید این امر را در نظر داشته باشند که همزمان با این که هزینه‌های اجرایی رقم اصلی هزینه‌ها را تشکیل می‌دهد. ولی نقش سایر هزینه‌های جانبی نیز در کل هزینه پروژه کم نیست.
نگاهی به برآورد هزینه‌ها
برآورد هزینه یکی از مهمترین مراحل کار مدیریت پروژه به شمار م‌رود. برآورد هزینه مسیر اصلی هزینه‌های پروژه‌ها را در مراحل مختلف تدوین پروژه ترسیم می‌کند. برآورد هزینه در یک مرحله نشانگر پیش بینی مهندسی هزینه یا مهندسی برآورد بر اساس داده‌های موجود است. مهندسی هزینه بخشی از کار مهندسی است که قضاوت و تجربه مهندسی کاربرد اصول و فنون علمی برای امر برآورد هزینه، کنترل هزینه و سودآوری پروژه را مورد استفاده قرار می‌دهد. به طور مجازی برآوری هزینه بر پایه یک یا چند ترکیب از مواد زیر انجام می‌شود.
تابع تولید
در اقتصاد خرد، رابطه میان ستاده فرایند و منابع مورد نیاز را تابع تولید می‌نامند. در اجرا تابع تولید را می‌توان توسط رابطه میان حجم اجرایی و عامل تولید نظیر نیروی کار یا سرمایه بیان نمود. یک تابع تولید میزان یا مقدار خروجی با ستاده را با ورودی‌های مختلف نیروی کار، مواد و مصالح و تجهیزات ارتباط می‌دهد.
استنباط تجربی هزینه
توابع برآورد تجربی هزینه به فنون آماری نیاز دارند تا هزینه اجرا با عملیات را با چند ویژگی مهم سیستم ارتباط دهند. نقش کاربرد آمار عبارت از برآورد بهرتین مقادیر و پارامترها یا مقادیر ثابت در یک تابع هزینه فرضی است. معمولاً این امر توسط تکینک‌های آنالیز رگراسیون صورت می‌گیرد.
هزینه‌های واحد (آحاد بها) فهرست مقادیر
هزینه واحد (آحاد بها) برای اجزا اجرایی بر اساس فهرست مقادیر تهیه می‌شود. کل هزینه با جمع حاصل ضرب مقایدر در آحاد بها به دست می‌آید. این روش مستقیماً جواب مسئله را می‌دهد ولی تهیه آن مستلزم کار و تلاش زیاد است. در مرحله اول ریز عملیات لازم برای تکیمل عملیت اجرایی تهیه می‌شود. سپس مقادیر و احجام آنها ارزیابی شده هزینه هر واحد از این کارها مشخص شده و حاصلضرب حجم هر کار در هزینه هر واحد به دست آمده هزینه کل با جمع همه این حاصضرب ها محاسبه می‌شود.
تخصیص هزینه‌های مشترک
تخصیص هزینه‌ها به گروه‌های اساسی تشکیل دهنده پروژه تعلق دارد. در برخی از مواد ارتباط روشنی نمی‌توان میان عامل تخصیص و اقلام هزینه پیدا کرد. برای نمونه در پروژه‌های اجرایی، حساب هزینه‌ها را می‌توان بر اساس نیروی کار، مواد و مصالح، تجهیزات و ماشین آلات افزار ساختمانی، بازرسی اجرا، هزینه بالاسری کلی اداری طبقه بندی کرد. این هزینه‌های اساسی به نسبت باید میان فعالیت‌های زیر مجموعه تسهیم کرد.
انواع برآورد هزینه اجرایی
برآورد هزینه‌های اجرایی را می‌توان از نقظه نظرات مختلف در نظر گرفت. در جمع برآورد هزینه‌ها را می‌توان به سه گروه عمده تقسیم نمود. برآورد هزینه اجرایی در راستای سه گروه کلی طراحی، مناقصه و کنترل مطرح می‌شود.
برآورد طراحی
برای دستگاه اجرایی اعم از کارفرما یا کارشناسان طراحی انواع برآورد هزینه همزمان با برنامه ریزی و طراحی به قرار زیر است.
- برآوردد آزمایشی (یا برآورد حجمی)
- برآورد آزمایشی یا برآورد حجمی
- برآورد اولیه یا برآورد مفهومی
- برآورد تفصیلی یا برآورد توصیفی
- برآورد مهندسی بر اساس نقشه‌ها و مشخصات فنی
برآورد مناقصه‌ای
برای پیمانکار، یک برآورد مناقصه‌ای به منظور ارائه به کارفرما شامل هزینه اجرایی متسقیم حاوی نظارت کارگاهی، مبلغی حاوی بالاسری کلی و سود است. هزینه مستقیم اجرا برای برآورد مناقصه‌ای معمولاً از ترکیب دیدگاه های زیر مشتق می‌شود.
- استعلام پیمانکار جز
- مقادیر
- روش‌های اجرایی
برآورد کنترل
برای هدایت و کنترل پروژه در حین اجرا، یک برآورد کنترلی بر اساس اطلاعات موجود تهیه می‌شود تا موارد زیر به دست آید.
- برآورد بودجه مالی
- هزینه بودجه ای پس از انعقاد قرارداد اما قبل از اجرا
- هزینه برآورد شده برای تکمیل کار در حین پیشرفت عملیات اجرایی
اثر مقیاس روی هزینه اجرا
برآورد هزینه‌های آزمایشی اغلب بر پایه تابع یک متغیری است و آن نشانگر ظرفیت یا مقدار فیزیکی طرح است مانند سطح کف در ساختمان‌ها، طول بزرگراه، حجم انبار و حجم تولید کارخانه، هزینه‌ها همیشه الزاماً به صورت خطی تغییر نمی‌کنند.
برآورد به روش هزینه واحد (آحاد بها)
اگر تکنولوژی طراحی بک پروژه مشخص شده باشد به منظور برآورد هزینه در سطوح مختلف پروژه را می‌توان به عناصر ریز تقسیم کرد. آحاد بها برای هر عنصر در فهرست مقادیر باید مشخص شود تا بتوان هزینه کل اجرا را محاسبه نمود. این روش هم برای برآورد طراحی و هم برآورد مناقصه صادق است.
روش آحاد بها معمولاً برای برآورد طراحی به کار می‌رود، البته اگر پروژه در سطوح مختلف به عناصر ریز به شرح زیر تقسیم می‌شود.
برآورد اولیه‌ای
پروژه به اقلام عمده سیستم سازه یا اقلام تجهیزات تولید مانند کف ساختمان یا سیستم برودتی یک کارخانه فرایندی تقسیم می‌شود.
برآرود تفصیلی
پروژه به اجزای مختلف سیستم‌های عمده تقسیم می‌شود مانند مبدل حرارتی یک سیستم برودتی
براورد مهندسی
پروژه به اقلام تفصیلی عناصر مختلف تقسیم می‌شود. نمونه‌ای از اقلام تفصیلیل تیرهای آهن کف یا لوله‌ها و اتصالات مبدل حرارتی است.
برای برآورد مناقصه‌ای، روش هزینه واحد را نیز می‌توان به کار برد.
روش‌های تخصیصی هزینه‌های مشترک
اصل تخصیص هزینه‌های مشترک به عناصر مختلف پروژه اغلب دربرآورد هزینه به کار می‌رود. به علت دشواری ایجاد ارتباط مشخص میان هر عنصر و هزینه مربوطه، هزینه‌های مشترک اغلب به صورت تناسبی میان عناصر مختلف توزیع می‌شوند. یک کاربرد عمومی در تخصیص هزینه نظارت کارگاهی میان هزینه‌های اساسی عناصر مختلف مبتنی بر هزینه‌های نیروی کار، مواد و مصالح و ماشین آلات و تخصیص هزینه بالاسری عمومی به عناصر گوناگون مربوط به هزینه پایه و نظارت کارگاهی است.
داده‌های پیشینه‌ای هزینه‌ها (داده‌های تاریخی)
تهیه برآورد هزینه‌ها معمولاً به کاربرد داده‌های قبلی یا داده‌های بایگانی شده نیاز دارد. داده‌های هزینه‌ای بایگانی شده تنها در صورتی برای برآورد هزینه سودمند هستند که به طور منظم و سیستماتیک گردآوری و مطابق با نیازها و کاربردهای آینده تهیه شوند. سازمان‌هایی که در گیر کار برآورد هزینه‌های هستند باید به طور پیوسته پرونده هزینه‌ها را برای استفاده نگهداری کنند. اطلاعات باید با توجه به تغییرات حاصل شده در طول زمان به روز در آید. فرمت و قالب داده‌های هزینه، مانند هزینه‌های واحد یا آحاد بها برای اقلام مختلف، باید مطابق با استاندارد در کاربردهای فعلی سزمان تنظیم شود. داده‌های هزینه اجرایی توسط سازمان های مختلف در کشورهای پیشرفته به اشکال گوناگون منتشر می‌شوند.
شاخص‌های هزینه
با این که پایگاه داده‌های قبلی اغلب در تهیه برآورد هزینه‌های به کار می‌روند ولی بادی توجه داشت که سطح قیمت‌ها در طول زمان تغییر می‌کند. روند افزایش یا تغییر قیمت‌ها نیز می‌تواند پایه‌ای برای پیش بینی هزینه‌های اینده باشد. ورودی شاخص قیمت نیروی کار یا مواد و مصالح، منعکس کننده تغییرات سطح قیمت‌های مربوط به فعالیت‌های اجرایی است و شاخص قیمت‌های خروجی اگر موجود باشد، منعکس کننده تغییرات سطح قیمت‌های تاسیسات تکمیل شده است، پس اینها تا حدی نیز معیاری برای محاسبه بهره وری امور اجرایی محسوب می‌شوند.
کاربرد شاخص هزینه در بر آورد
برای تهیه برآوری هزینه‌های تاسیسات جدید، یک پارمتر تک اغلب برای تعریف تابع هزینه به کار می‌رود. برای نمونه هزینه یک نیروگاه تابع ظرفیت تولید برق به واحد مگاوات است یا هزینه تاسیسات تصفیه فاضلاب تابعی از جریان فاضلاب به میلیون گالن در روز است. شرایط عمومی کاربرد تابع هزینه تک پارمتری شامل موارد زیر است.
- عدم درج شرایط خاص محلی در داده‌های پیشینه ای
- تعیین هزینه جدید تاسیسات بر پایه حجم یا ظرفیت مشخص
- شاخص تورم
- شاخص محلی هزینه های اجرایی
- محدودیت‌های تنظیمی مختلف
- عوامل محلی تاسیسات جدید
اختصاص هزینه‌های اجرایی در طول زمان
از آنجا که هزینه‌های اجرایی در طول تمام مدت زمان اجرا مطرح هستند، اغلب لازم است که مقدار هزینه در هر مقطع زمانی مشخص شود. در نتیجه محاسبه درصد پیشرفت برنامه‌ای در طول زمان باید تعیین شود. محاسبه دقیق این امر زمانی حاصل می‌شود که برنامه‌های زمان بندی تفصیلی تهیه شده باشند. ولی قبل از تهیه این برنامه‌ها محاسبه اولیه و تقریبی پیشرفت‌های کار و نقدینگی پروژه در طول زمان ضروری است.
به طور کلی پیشرفت کار در یک پروژه در اغاز تجهیز کارگاه به تدریج افزایش می‌یابد تا به یک سطح صعودی رسیده سپس به تدریج نزول می‌یابد و در زمان تکمیل پرونده به صفر می‌رسد.
برآورد هزینه‌های عملیات
به منظور آنالیز هزینه‌های چرخه حیات پروژه لازم است هزینه‌های عملیات و نگهداری پس از راه اندازی تاسیسات محاسبه شود. هزینه‌های عملیات بستگی به سیاست‌های تعمیر و نگهداری و کاربرد تاسیسات دارد. به ویژه اگر تاسیسات به صورت دوره‌ای بازرسی و تعمیر شوند، میزان ه ای نگهداری کاهش می‌یابد.
