تاورکرین (جرثقیل برجی)
تاورکرین یا جرثقیل برج سازی یکی از دستاوردهای مهم بشر است که ساختارهای متفاوتی بنا به نوع توقع کاربر دارا است. همچنین در زمینههای برج سازی، سد سازی، سیلو سازی، پل سازی و … به کار گرفته میشود. تاورکرین میتواند در ارتفاعهای متفاوت با باربرداریهای متفاوت در شعاعهای متفاوت خدمت دهی نماید. تاورکرین قدرت مانور بسیار بالا در زمینهی باربرداری جهت استفادههای گوناگون دارد.
ویژگیهای تاورکرین
- برای یک تاورکرین معمولی حداقل ارتفاع از ۱۸ متر شروع میشود. تا ارتفاع بالاتری بنا به نیاز، قابلیت تنظیم ارتفاع را دارد.
- حداکثر شعاع تحت پوشش ۸۰ متر است.
- حداکثر وزن قابل حمل ۲۵ تن است.
- باید توجه داشت که این حداکثر وزن بار قابل حمل در صورتی است که واگن برقی در بالای دکل باشد نه در انتهای بازوی تاورکرین.
انواع تاورکرین
تاورکرینها به سه دسته ثابت، متحرک و بالا رونده تقسیم میشوند.
تاور کرین متحرک خود در سه نوع موجود است.
- تاورکرین ریلی
- تاورکرین جادهای
- تاورکرین شناور
در ساخت این تاورکرین از قطعات سادهای به شکل خرپا استفاده شده است. تاورکرینهای متحرک شعاع عملیاتی وسیعی دارند و تا ارتفاع زیادی را تحت پوشش قرار میدهند.
تاورکرین بالارونده روی بناهای در حال ساخت قرار میگیرند و همراه آنها با افزایش ارتفاع ساختمان بالا میرود. از این نوع تاورکرین نیز در صنعت برجسازی و ساخت آسمان خراشها و پل سازی استفاده میشود.
خصوصیات تاورکرین
قدرت بار برداری
قدرت باربرداری در تاورکرین مبنی بر ساختار آنها است که تا چه تناژی را میتواند از روی زمین بلند کند. این کار توسط الکترو موتور انجام میشود. الکتروموتور به گیربکس و از گیربکس به درام یا همان وینچ متصل است و توسط وینچ مقدار نیاز سیم بکسل تا ارتفاع مورد نیاز دستگاه و رابطی به نام هوک قلاب به بار متصل میشود. لازم به ذکر است پس از راننده و فرمان هدایت، تمامی سیستم فوق توسط یک سری میکرو سوئیچ در حال کنترل است تا دستگاه بار بیش از حد مجاز را (تناژ) از روی زمین بلند نکند و ایمنی دستگاه حفظ شود. تمامی این مراحل به قدرت باربرداری یا تناژ دستگاه منصوب است.
قدرت مانور بار به سمت جلو و عقب (شاریوت)
تاور کرینها پس از بلند کردن بار از روی زمین دارای مانور حرکت بار به سمت جلو یعنی دور از دستگاه (شاریوت به جلو) و حرکت بار به سمت عقب یعنی به سمت خود دستگاه (شاریوت به عقب) هستند. البته لازم به ذکر است باری را که بیش از حد مجاز تناژ دستگاه است را توسط میکروسوئیچهای قطع کن کنترل مینماید و از جلو رفتن آن خود داری میکند.
قدرت مانور گردشی (گردان)
تاورکرینها علاوه بر دارایی قدرت بلند کردن بار و حرکت آن به جلو و عقب، دارای قدرتی هستند که در شعاع ۳۶۰ درجه میتواند بار را جابجا کند و به هر نقطهی دلخواه بار را منتقل کند. معمولاً این کار توسط ۱یا ۲ الکتروموتور و ۱ یا ۲ گیربکس انجام میگیرد. جهت ایمنی آن نیز میکروسوئیچهایی تعبیه شده که در مواقع لزوم از دور زدن بیجا جلو گیری نماید.
قدرت حرکت کلی دستگاه
تاورکرینها توانایی حرکت روی زمین و انتقال کلی دستگاه از نقطهای به نقطهی دیگر را دارا هستند. آنها جهت خزیدن بر روی زمین متفاوت بوده، بعضی از آنها توسط قرار گرفتن روی ریل جابجا میشوند. گونه دیگری از آنها روی زنجیرهایی که شباهت به زنجیر تانک دارند بر روی زمین حرکت میکنند. نوع دیگری از آنها بر روی چرخهای بزرگی که همانند لاستیک هواپیما است، بر روی آنها حرکت میکنند. تمامی حرکت این دستگاهها معمولاً توسط الکتروموتورهای برقی و گیربکسهای بسیار قوی که دارای ترمزهای بسیار قوی هستند، صورت میگیرد.
قدرت ارتفاع گیری یا افزایش ارتفاع
تاورکرینها پس از نصب و مونتاژ اولیه که توسط جرثقیل موبایل (سیار) انجام میگیرد، جهت افزایش ارتفاع از قدرت خود مونتاژ دستگاه استفاده میکنند که مستلزم یک سری عملیات بسیار حساس است. و با اضافه کردن سکشن (قطعه ارتفاعی) ارتفاع میگیرد و با کم کردن آن ارتفاع آن نیز کم میشود. البته انواع گوناگون تاورکرینها بنا بر تیپ یا کشور سازنده عملیات متفاوتی را دارا هستند.
توضیح این که پس از ارتفاع استانداردی که سازندهی دستگاه تعیین نموده، میبایست جهت ارتفاع بیشتر از استاندارد دستگاه توسط کادر آنکاراژ (کمربند) به نقاطی از ساختمان یا سازه مورد نظر مهار شود.
تمامی مراحل نصب، مونتاژ، ارتفاع دادن، بستن کمربند و … میبایست توسط نیروهای متخصص و کار آزموده قرار گیرد زیرا کوچکترین اشتباه میتواند آخرین اشتباه افراد باشد.
اجزای تشکیل دهنده تاورکرین
همه تاورکرینها صرف نظر از نوع آنها اجزای ثابتی دارند.
- پایه جرثقیل، تاورکرین یک بالشتک بتنی دارد که به عنوان تکیه گاه تاورکرین عمل میکند و این پایه از پایین به این بالشتک پیچ و از بالا به دکل ارتفاع دهنده تاورکرین متصل است.
- واحد چرخان که متشکل از یک چرخ دنده و یک موتور که وظیفه چرخاندن تاورکرین بر عهده این مجموعه است.
- وظیفه حمل بار، بر گردن بازوی افقی تاورکرین است که همراستا با واگن تاور کرین حرکت میکند و بار را در شعاع مورد نظر جا به جا میکند.
- هم راستا با بازوی افقی، بازوی کوتاهتر دیگری به نام بازوی مکانیکی قرار دارد که در برگیرنده موتور و سایر لوازم برقی جانبی تاورکرین است.
- نیروی لازم برای حمل بار توسط موتور جای داده شده در اتاقک کابین تامین میشود. این کابین واحد الکترونیکی مجزایی جهت هدایت کابل و واگن برقی تاورکرین دارد.
موارد ایمنی در استفاده از تاورکرین
- تحت شرایط استاتیک، وزن بار متصل به جرثقیل طبق جدول بار نباید از ۶۷ درصد میزان بار واژگونی فراتر رود.
- پایداری این جرثقیلها بستگی به طول بوم، طول بوم کمکی یا ترکیبی از هر دو، استقرار وزنههای تعادلی و ارتفاع برج دارد و جدول بار این گونه جرثقیلها، توسط سازنده تنظیم میشود.
- نیروهای ناشی شده از سرعت و جهت باد وارد بر جرثقیل، بر پایداری دستگاه تأثیر فراوانی دارند.
- آغاز واژگونی جرثقیل هنگامی است که جمع جبری نیروهای واژگونی با جمع جبری نیروهای پایداری دستگاه برابر میشوند.
- جرثقیلهای با موتور الکتریکی باید سیستمهای کنترل کنندهی سرعت داشته باشند.
- زمانی که قلاب در پایینترین وضع ممکن قرار دارد، باید حداقل دو دور کامل سیم بکسل در درام بالابر باقی بماند.
- انواع ترمزهای موتوری، ترمزهایی با جریان گردابی، مکانیکی، پنوماتیکی یا هیدرولیکی به منظور کنترل سرعت بار در نظر گرفته شده است.
- نواحی قابل دسترسی در جرثقیلهای برجی باید تمیز و عاری از روغن، گریس و هر گونه مواد ضایعاتی نگه داشته شود تا خطر سرخوردن و افتادن ایجاد نکند. همچنین کابین جرثقیل باید عاری از مواد قابل اشتعال نگه داشته شود.
- پس از نصب جرثقیل و هنگام عملیات باربرداری توسط دستگاه، ناظر عملیات از نواحی قابل دسترس جرثقیل نسبت به وجود مواد اضافه رها شده در روی سکوهای کاری بازدید به عمل آورده و در صورت وجود آنها را خارج میکند تا خطر سقوط به پایین ایجاد نکند.
- محل اتصال جرثقیل برجی به زمین (پایه) برای جلوگیری از ورود افراد متفرقه باید توسط نردههای چوبی یا فلزی تا ارتفاع دو متر حفاظ گذاری شود. نردههای حفاظتی باید قفل داشته باشند و کلید آن در دست اپراتور و ناظر عملیات باشد. علائم هشدار دهنده و ایمنی مانند خطر سقوط اشیاء باید در محل نصب شود.
- برای جلوگیری از آسیب دیدگی سیم بکسل، پیچیدن سیم بکسل باید بدون شل شدگی و در خطی مستقیم از قرقرهی مربوطه به درام بالابر انجام شود. استفاد از پیچنده موتوری برای انجام کار توصیه میشود (روش دستی به دلیل احتمال پیچیده شدن نامنظم، ناایمن است).
- میدان دید راننده باید کاملاً وسیع بوده و راننده بتواند به وضوح منطقهی عملیات را مشاهده کند.
- نصب نورافکن، روشنایی و علامتهای دید در شب در جرثقیل برجی باید به گونهای باشد که نیروهای دینامیک و نیروهای ناشی از باد باعث افتادن آنها نشده و کابلهای برق آن نیز به گونهای قرار بگیرد که آسیب نبیند. ضمناً خطر افتادن و برق گرفتگی نیز ایجاد نکند. نورافکنهای نصب شده در این جرثقیلها در محدوده ۴۰۰ الی ۶۰۰ وات است.
- سطوح فلزی (راه پله، نردبان و …) آجدار و ضد لغزش باشند.
- از قرار دادن موانع و اشیا در میدان دید راننده تا حد ممکن خودداری شود.
