نشریه شماره ۳۷۳

افزایش هر چه بیشتر فعالیت‌های ورزشی و فراغتی در محیط های سالم و پاك از اهداف با الویت توسعه اجتماعی و سلامت جمعیت بخصوص جوانان است. از این رو، با توجه به نیاز مبرم کشور به ابنیه ورزشی و راه اندازی امکانات این فعالیت به ویژه در مقیاس محلات و شهرهای کوچک، امور نظام فنی را بر آن داشت نشریه شماره ۳۷۳ با راهنمای طراحی و اجرایی این گونه بناها را به صورت دستورالعمل ساده برگرفته از نشریه شماره ۱۳۲ سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور را تهیه و تدوین نماید. امید است حاصل این تلاش برای جامعه فنی و موازین فنی ورزشگاه‌های کشور تحت عنوان مهندسی و برنامه ریزی ایران مفید واقع شود و در توسعه و عمران کشور نقش سازنده‌ای داشته باشد.

مقررات و معیارهای شهری

ورزشگاه‌های کوچک در محدوده محله، بیشتر با هدف ترویج فعالیت های ورزشی، جذب گروه‌های سنی مختلف از کودك تا سالمند، براي گذران اوقات فراغت و به عنوان یکی از ارکان محوری محله پیش بینی می‌شود. شعاع عمل این ورزشگاه‌ها در حد مسافت پیاده است که در محور فعالیت‌های مرکز محله‌ای مانند دبستان، مسجد، بازارچه و … قرار می‌گیرد. مقررات و معیارهای شهری در دو بخش، معیارهای محیط طبیعی و محیط شهری و معیارهای برنامه ریزی، شهری و مدیریت در نشریه شماره ۳۷۳ به شرح زیر ارائه شده است.

معیارهای محیط طبیعی

در طراحی و اجرای ساختمان ورزشگاه‌های کوچک معیارهای تعیین کننده محیط طبیعی محدود به زمین، پوشش گیاهی و شرایط اقلیمی است که هر یک باید مورد نظر قرار گیرد.

معیارهای محیط شهری

معیارهای محیط شهری در سه زمینه مبانی فرهنگی و طراحی شهری، ملاحظات ایمنی و امنیتی و مکان یابی وتوسعه مد نظر قرار می‌گیرد.

مبانی فرهنگی و طراحی شهری

ملاحظه ویژگی‌های فرهنگی و تاریخی محل استقرار ورزشگاه و بهره‌برداری مناسب از آن در جانمایی سایت طراحی بنای ورزشگاه.
دقت وتوجه به نحوه دسترسی و محل استقرار ورودی اصلی به منظور تسهیل رفت آمد پیاده و سواره و پارکینگ‌ها به گونه‌ای که سر در ورودی، حصار ورزشگاه و نمایش حجمی بنای ورزشگاه بتواند ارزش فرهنگی مضاعفی در محله و حوزه نفوذی خود ایجاد کند.

مبانی طراحی معماری در نشریه شماره ۳۷۳

ساختمان‌های عمومی در هر شهر از جمله عناصر هویت بخش سیمای آن شهر هستند که بر اساس عملکرد خود شهر را حیات می‌بخشد. در صورت عدم توجه به نقش تعیین کننده این گونه بناها در مجموعه شهری امکان آلودگی بصری و مخدوش شدن رفتار شهری فراهم خواهد شد. لذا ضروری است به طراحی شهری و معماری این گونه بناها توجه خاص شود.

جلوه معماری ساختمان‌های ورزشی را نباید به بهانه سرعت اجرا یا هزینه کمتر به یک انبار یا یک کارگاه صنعتی تبدیل کرد. مفهوم معماری هر ساختمانی که ماربرد آن جنبه عمومی و اجتماعی دارد باید نمایانگر هویت، سلیقهؤ هنر و دانش مهندسی پیشرو جامعه خود باشد. لذا این گونه بناها به جهت نقش موثر فرهنگی و عنصر حیات بخش شهری باید به دقت طراحی و در موقعیت مکانی مناسب اجرا شوند. ساختمان‌های ورزشی به دلیل ضرورت‌های سازه‌ای آن که باید پاسخگوی دهانه‌های بزرگ باشد نیاز به همفکری و همکاری مهندسی معماری و سازه دارد تا جلوه‌های بیرون آن ترکیب معقولی از هنر و فناوری شود.

سالن ورزشگاه

سالن ورزشگاه‌های کوچک فقط برای ورزش‌های دسته جمعی توپی هم گروه، در سطح بازی‌های محله‌ای و تمرینات ورزشی بدون در نظر گرفتن جایگاه ثابت تماشاچی، طراحی و اجرا شوند. در این نوع ورزشگاه‌ها، پیش بینی سالن کوچک دیگری برای ورزش‌های مانند کشتی و بدنسازی، تنیس روی میز و ورزش‌های رزمی، کارایی ورزش‌های رزمی، کارایی ورزشگاه را دو چندان می‌کند.

ویژگی‌های معمارانه

سالن ورزشگاه به عنوان عملکرد غالب و تعیین کننده در شکل گیری بنای ورزشگاه نیازمند توجه ویژه‌ای است. طراحی حجمی، روابط عملکردی، کارایی وجذابیت فضایی آن باید شاخص باشد. از این رو هماهنگی با اقلیم، عملکرد بنا و به کار گیری فناوری مناسب در طراحی و اجرا از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.

به کارگیری فناوری مناسب و پیشرو در طراحی معماری و سازه و اجرای اسکلت و ساختمان با توجه به میزان مناسب پیش ساختگی اجزا و صنعتی بودن تولید و نصب قطعات، موفقیت نوینی در ارتقای ساختمان سازی خواهد بود.

کف سازی سالن ورزشی

چگونگی ساختمان کف و پوشش نهایی آن، یکی از مهمترین موارد نازک کاری در سالن‌های ورزشی است که با توجه به شرایط مطلوب هر یک از ورزش‌ها نیاز به انتخاب مناسب و اجرای دقیق دارد. انتخاب نوع کف نه تنها تاثیر در کیفیت بازی ورزشکاران دارد، بلکه در هزینه‌های اجرا و نگهداری نیز موثر است. در زمین‌های ورزشی چند منظوره کف باید جوابگوی یک گروه متجانس از ورزش‌های مختلف باشد. اگر چه امکان انتخاب بهترین کف برای همه ورزش ها وجود ندارد، ولی به منظور بهره‌برداری بهینه از سالن باید هماهنگی لازم را با انتخاب ورزش‌های نسبتاً مشابه از نظر کارایی کف انجام داد و مف مناسب آن را انتخاب و اجرا نمود.

توصیه‌های کلی در طراحی

با توجه به اهدافی که در طرح سالن‌های ورزشی کوچک مطرح می‌شود، و نیز با در نظر گرفتن امکانات و مهارت‌های ساخت و ساز در نقاط مختلف کشور، موراد کلی زیر در جهت انتخاب نوع و سیستم سازه این سالن‌ها توصیه می‌شود.
کل سیستم و اجزای آن باید بر طبق ضوابط آیین نامه‌ای معتبر محاسبه و اجرا شود.
پوشش اجزای سازه‌ای فولادی باید از یک سیستم رنگ آمیزی کامل و مقاوم برخوردار باشد.
سیستم سازه به نحوی انتخاب شود که امکان پیش ساختگی در آن قابل اجرا باشد، به عبارت دیگر قطعات اصلی سازه‌ای در محلی که امکان ساخت آن از نظر مصالح و تجهیزات با شرایط مطلوب فراهم است، ساخته شده و سپس به محل کار حمل و نصب شود. شیوه نصب نیز به صورت ترکیبی از جوشکاری و اتصالات پیچ و مهره ای توصیه می‌شود.
ابعاد قطعات پیش ساخته و نوع پروفیل و مصالح مصرفی ان به نحوی انتخاب و طراحی شوند که امکان حمل و نقل آن به راحتی میسر باشد، و شرایط نصب آن با حداقل تجهیزات و مهارت‌های فنی ممکن بوده و از سهولت کافی برخوردار باشد.

فهرست مطالب نشریه شماره ۳۷۳

نیاز مبرم به توسعه فعالیت‌های ورزشی در سطح کشور و بهبود عملکرد فضاهای ورزشی و ضوابط طراحی فضاهای جدید که نتیجه فضاهای مطلوب با عملکرد صحیح است، اهمیت دستیابی به راه‌حل‌های مناسب برای ایجاد محیطی سالم در جهت پیشبرد و تداوم سالم سازی فکر و روان انسان را مشخص می‌کند.

بدین منظور نشریه شماره ۳۷۳ به منظور ایجاد هماهنگی یکنواختی در طراحی و ساخت ورزشگاه‌های کوچک کشور و همچنین رعایت اصول، روش‌ها و فنون اجرای متناسب با امکانات موجود و سازگار با شرایط و مقتضیات اقلیمی کشور، تهیه و تدوین شده است و در بر گیرنده شش فصل با عناوین زیر است.