نشریه شماره ۲۳۳
وزرات راه و ترابری به لحاظ گستردگی و حساسیت وظایف خویش، در توسعه و تحولا اقتصادی، صنعتی و اجتماعی کشور نقشی بنیادی ایفا می‌کند. این وظایف به طور عمده شامل احداث تاسیات زیر بنایی حمل و نقل مانند راه، راه آهن، بندر و فرودگاه و نگهداری از این تاسیسات و بهره‌برداری بهینه از آنها، برای برقراری نظامی پویا و قوی در حمل و نقل زمینی، دریایی و هوایی است. پروژه تدوین نشریه شماره ۲۳۳ با عنوان آیین نامه کاربری اراضی فرودگاه‌ها توسط مهندسین مشاور گذرراه و با همکاری مرکز تحقیقات و آموزش در همین راستا انجام گرفته است.
نشریه شماره ۲۳۳ در بر گیرنده تمامی آیین نامه‌ها، مبانی و معیارها و توصیه‌های فنی بین المللی موجود در برنامه ریزی و طراحی کاربری اراضی اطراف فرودگاه‌ها است که با تلاش و همت کارشناسان و متخصصان صنعت حمل و نقل هوایی و با استفاده از تجربیات داخلی و در نظر گرفتن شرایط فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و شرایط خاص اقلیمی کشور تهیه شده است.
در نشریه شماره ۲۳۳ کوشش شده تا تمامی دستورالعمل‌ها و توصیه‌های پراکنده چه مربوط به سازمان هواپیمایی کشوری و چه مربوط به سایر موسسات معتبر جهانی نظیر ایکائو و FAA یا سایر مراجع در چارچوب آیین نامه‌ای واحد گردآوری شود و با استفاده از تجربیات کارشناسی دستورالعمل واحدی بر اساس مبانی مشترک و هماهنگ با شرایط کشور ارائه شود.
محدوده کاربرد نشریه شماره ۲۳۳
محدوده کاربرد ضوابط و مقررات نشریه شماره ۲۳۳ شامل تمام فرودگاه‌های غیر نظامی جهت پروازهای داخلی و بین المللی، فرودگاه‌های مشترک بازرگانی غیر نظامی و نظامی و فرودگاه‌های مختص هوانوردی عمومی از قبیل فرودگاه‌های وابسته به وزرات نفت، پست و غیره می‌شود. در توسعه فرودگاه‌های موجود و طراحی ساخت فرودگاه‌های جدید نیز می‌بایست ضوابط و مقررات این آیین نامه رعایت شود.
اهداف نشریه شماره ۲۳۳
فرودگاه می‌تواند اثرات ژرفی بر کاربری‌ها و فعالیت‌های پیرامون آن داشته باشد. این تاثیرات ممکن است اقتصادی، توسعه‌ای، بصری و غیره باشد. اهداف این مطالعه تدوین مقررات و دستورالعمل‌هایی است که طراحان و برنامه‌ریزان فرودگاه‌ها بتوانند با توجه به اندازه، نوع و طرح جامع فرودگاه و با توجه به لزوم به کارگیری فنون جدید بهره‌برداری، از بروز عوارض نامطلوب در اثر عملکرد فرودگاه بر محیط زیست و ساکنین اطراف فرودگاه یا اختلالات ناشی از کاربریهای ناسازگار زمین‌های اطراف آن در عملکرد فرودگاه، در حال و در آینده پیشگیری نمایند. ایمنی پروازها رکن اساسی و هدف اصلی تدوین این آیین نامه است که با اجرای این مقررات گام موثری جهت تامین آن برداشته خواهد شد.
محدودیت‌ها و فرضیات مطالعاتی
تدوین مقررات ویژه به منظور تعیین حدود وظایف و مسئولیت‌های فی‌مابین یک فرودگاه بزرگ و فعالیت‌های واقع در زمین‌های پیرامون آن مساله‌ای است که در کشور ایران دارای سابقه‌ای زیادی نیست. در حال حاضر بهترین روش آن خواهد بود که در مرحله اول از تجربیات دیگر کشورها که در این زمینه پیشرفته تر بوده و دارای تجربیات بیشتری هستند استفاده شود.
حریم فرودگاه
حریم فرودگاه را می‌توان به طور کلی به دو جز تقسیم بندی نمود یکی حوزه زمینی که خود شامل دو حوزه در داخل و خارج محدوه فرودگاه به نام حوزه داخلی و حوزه پیرامونی فرودگاه می‌شود و دیگری حوزه هوایی فرودگاه.
حوزه داخلی فرودگاه
حوزه داخلی فرودگاه اراضی خریداری شده یا تحت تصرف فرودگاه هستند و عموماً به وسیله حصار یا مانع مناسب مشخص و محصور می‌شود. تمام فعالیت‌های فرودگاهی اعم از پایانه‌ها و ساختمان‌های فنی و عملیاتی و جنبی و عوامل میدان پروازی در این حوزه استقرار دارد.
حوزه هوایی فرودگاه
منظور از حوزه هوایی فرودگاه محدوده فضایی است که در آن محدوده هواپیماها بتوانند بدون وجود هیچ گونه مانع و بر اساس دستورالعمل‌های مربوط به نشست و برخسات از باند پرواز و خزش راه‌ها و پیشگاه و پارکینگ هواپیما از فرودگاه بهره‌برداری نمایند. بخشی از این حوزه هوایی در حوزه داخلی و بخش دیگری در خارج از محدوده فرودگاه واقع است. ابعاد و اندازه‌های مربوط به حوزه هوایی فرودگاه‌ها در آیین نامه‌ها و دستورالعمل‌ها و توصیه‌های سازمان هواپیمایی غیر نظامی بین المللی و موسسه هوانوردی فدرال آمریکا و سایر سازمان‌ها ارائه شده است.
حوزه هوایی هر فرودگاه با توجه به ابعاد و تعداد باند پرواز و نوع وسایل ناوبری و تعداد نشست و برخاست و نوع هواپیماها و عوامل مختلف هوانوردی تعیین می‌شود. تا با رعایت معیارهای مربوط همواره از ساختمان سازی‌ها و کاربریهای ناسازگار و غیر منطبق در فرودگاه ها جلوگیری و پیشگیری شود.
مطالعات زیست محیطی
در تعیین محل یک فرودگاه جدید یا توسعه فرودگاه موجود، عوامل زیست محیطی بایستی به دقت مورد توجه قرار گیرد. مقایسه اثرات احداث و بهره برداری یک فرودگاه در مقابل تغییراتی که در کیفیت هوا و آب و میزان سر و صدا و سایر اثرات بر زندگی روزمره ایجاد می‌شود بایستی دقیقاً بررسی و ارزیابی شوند تا متعاقب آن در مورد احداث یا توسعه یک فرودگاه اتخاذ تصمیم شود. در مورد احداث فرودگاه‌های جدید بایستی بر هم زدن تعادل زندگی طبیعی منطقه و از جملخه اختلال در مسیر نهرها و حرکت آب‌های طبیعی یا بر هم زدن زندگی معمولی جانداران منطقه مورد توجه قرار گیرد.
تعیین حریم هوایی اطراف فرودگاه
حریم هوایی هر فرودگاه با توجه به ۳ تقسیم بندی درجه، گروه و طبقه به شرح زیر تعریف و تعیین می‌شود.
- درجه: مشخصات فرودگاه بر مبنای طول باند پرواز تعریف و به چهار درجه ۱ تا ۴ تقسیم می‌شود.
- گروه: مشخصات فرودگاه بر مبنای فواصل بال تا بال هواپیما و فواصل چرخ‌های بیرونی آن تعریف و به شش گروه A،B،C،D،E،F، تقسیم می‌شود.
- طبقه : مشخصات فرودگاه بر مبنای تجهیزات وسایل ناوبری برای تقریب هواپیماها تعریف می‌شود.
ضوابط آلودگی صوتی
سر و صدای فرودگاه یکی از عوارض و آثار نامطلوب متداول زیست محیطی ناشی از احداث یا توسعه فرودگاه و شاید پر زحمت ترین آنها از لحاظ کنترل آلودگی است. اثرات سر و صدای هواپیما بر مناطق شهری پیرامون فرودکاه مساله‌ای جدی در امر هوانوردی است. مکان یابی و استقرار یک فرودگاه، همیشه در محلی که به اندازه‌کافی از مراکز جمعیتی دور باشد، تا از عکس‌العمل‌های اجتماعی مردم جلوگیری شود، عملی نیست. فرودگاه‌هایی که در فاصله‌ای دور از مراکز جمعیت قرار دارند، غیر واقع بینانه و پر هزینه هستند و تحقق هدف کاهش زمان‌های مسافرت از منزل تا منزل را غیر ممکن می‌سازد. بنابراین تامین زمین کافی یا کنترل آن به منظور حذف یا کاهش مشکل سر و صدا هم برای فرودگاه و هم برای مردم اهمیت دارد.
فهرست مطالب نشریه شماره ۲۳۳
نشریه شماره ۲۳۳ در ۵ فصل تهیه شده است. که به ترتیب فصل ۱ شامل کلیات، فصل ۲حریم فرودگاه‌ها، کاربریهای اراضی، اثرات زیست محیطی، فصل ۳ ضوابط کاربری اراضی اطراف فرودگاه‌ها، فصل ۴ ضوابط ایمنی پرواز و بالاخره فصل ۵ ضوابط زیست محیطی است. هر فصل به طور جداگاه شماره گذاری شده تا برای اضافه کردن و تکمیل یا حذف هر قسمت از صفحات یک فصل، مشکلی برای شماره صفحات فصل‌های بعدی به وجود نیاورد.
جستجوی نشریه‌ها و معیارهای فنی
