نشریه شماره ۳۶۱

نشریه شماره ۳۶۱ با عنوان دستورالعمل بهسازی لرز‌ه‌ای ساختمان‌های موجود، پس از بازنگری و با همکاری پژوهشگاه بین المللی زلزله شناسی تهیه شده است. این نشریه از سال ۱۳۸۵ به صورت دستورالعمل ابلاغ شده و مورد استفاده دست اندرکاران شاغل در طرح‌های مقاوم سازی قرار گرفته است.

یکی از مهم‌ترین جنبه‌های مدیریت طرح‌های مطالعه و اجرای مقاوم سازی ساختمان‌های عمومی و دولتی، تاسیسات زیربنایی و شریا‌ن‌های حیاتی کشور است. این طرح‌ها از سال ۱۳۸۱ در دستور کار دولت قرار گرفته و مدیریت آن بر عهده معاونت برنامه ریزی و نظارت راهبردی رییس جمهور بوده است.

سطوح عملکرد ساختمان

سطح عملکرد ساختمان بر اساس سطح عملکرد اجزای سازه‌ای و غیر سازه‌ای آن تعیین می‌شو‌د. همچنین برای آشنایی و انتخاب بهتر سطوح مختلف عملکرد ساختمان، میزان خسارت وارد بر اعضای اصلی و غیر ا‌صلی و همچنین میزان تغییر مکان جانبی گذرا و ماندگار پیش بینی شده است.

منظور از تغییر مکان جانبی گذرا حداکثر تغییر مکان نسبی جانبی طبقات است. پیش بینی می‌شود در طول وقوع زلزله تغییر مکان جانبی در ساختمان ایجاد شو‌د‌. این تغییر مکان پس از وقوع زلزله به دلیل رفتار خمیری یا ترک خوردگی در سازه باقی می‌ماند.

اطلاعات وضعیت موجود ساختمان

پیش از ارزیابی ساختمان و ارائه طرح بهسازی، تا آنجا که ممکن است باید مشخصات ساختمان مستقیماً با عملکرد آن هنگام زلزله جمع آوری شود. برای این منظور از روش‌های زیر استفاده می‌‌شود.

بازدید محلی از ساختمان و منطقه احداث آن
جمع آوری مدارک فنی موجود شامل مدارک طراحی ساختمان، آزمایش‌های خاک و مصالح، نقشه‌های اجرایی ودستور کارهای حین اجرا
جمع آوری دستورالعمل‌ها و آئین نامه‌های معمول در زمان اجرای ساختمان
انجام آزمایش‌های غیر مخرب و مخرب برای دستیابی به مشخصات اجزای سازه و مصالح ساختمان
مصاحبه با صاحب ساختمان، ساکنین، سرایداران، طراح سازه و معماری و پیمانکاران برای کسب اطلاع بیشتر از ساختمان و تاریخچه آن و جمع آوری اطلاعات و مشخصات ساختمان‌های مجاور

محدوده‌ی کاربرد نشریه شماره ۳۶۱

این نشریه به منظور ایجاد ابزاری عملی برای ارزیابی و بهسازی ساختمان‌های موجود تدوین شده است. ساختمان‌هایی که بر اساس این نشریه بهسازی می‌شوند در هنگام وقو‌ع زلزله عملکردی مطابق عملکرد سطح مورد نظر دارند. به هر حال انطباق مشخصات سازه و طرح بهسازی با این دستورالعمل نمی‌تواند ضامن سطح عملکرد مور‌د نظر باشد.

این نشریه با استفاده از دانش مهندسی روز تدوین شده است و دانش مهندسی نیز به طور مستمر با افزایش اطلاعات و تجربیات بشر در حال پیشرفت است. به همین جهت می‌توان به تدریج با دقت بیشتری بتوان به سطح عملکرد مورد نظر رسید. روش‌های ارائه شده در این دستورالعمل برای بهسازی ساختمان‌های موجود است.

استفاده از این آئین نامه در برابر زلز‌له، برای طرح بهسازی مناسب نیست زیرا آئین نامه طرح ساختمان‌های جدید به گونه‌ای تنظیم شده‌ که طراح را به طرح ساختمان منظم و شکل پذ‌یر با استفاده از مصالح مرغوب تشویق می‌کند. اما ساختمان‌های موجود معمولاً دارای این مشخصات نیستند و نمی‌توانند با ضوابط آئین نامه طرح ساختمان‌های جدید منطبق باشند به همین جهت لازم است طرح بهسازی آنها با توجه به مشخصات واقعی ساختمان‌، نقاط ضعف و استفاده از تمام ظرفیت اجزاء سازه انجام شود.

این نشریه می‌تواند به عنوان یک روش ارزیابی و تعیین سطح عملکرد ساختمان‌های موجود به کار گرفته شود اما باید توجه شود که ارزیابی توسط این دستورالعمل پیچید‌ه‌تر و سخت گیرانه‌تر از روش‌های دیگر است زیرا این دستورالعمل برای طرح بهسازی بر مبنای ارزیابی دقیق وضع موجود تنظیم شده است.

فهرست مطالب نشریه شماره ۳۶۱

نشریه شماره ۳۶۱ در ۹ فصل و ۲۸۶ صفحه با همکاری سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی تهیه و تنظیم شده است.

در فصل اول اطلاعات راجع به هدف بهسازی شامل سطح خطر لرزه‌ای و سطح عملکرد ساختمان ارائه شده است. در فصل دوم انتخاب روش تحلیل مناسب برای برآورد نیروهای داخلی و تغییر شکل‌های سازه آمده است. در فصل‌های ۴، ۵، ۶، ۸ روش تعیین سختی و مقاومت اجزای مختلف سازه ارائه شده است.

روش تحلیل و طراحی اجزاء غیر سازه‌ای، تجهیزات مکانیکی و برقی ساختمان در فصل ۹ ارائه شده است.