شرح وظایف مهندس ناظر ساختمان
به منظور ایجاد هماهنگی در کارهای نظارت ناظران حقیقی و حقوقی رشته‌های مختلف ساختمان و ارسال گزارش‌های مراحل اصلی کار حاصل از بازدیدهای مکرر ناظران از عملیات اجرایی ساختمان به مرجع صدور پروانه ساختمان و سازمان استان، که باید بر اساس شرح خدمات مهندسان رشته‌های ساختمان انجام پذیرد.
ناظران رشته‌های معماری، عمران، برق و مکانیک و ناظر هماهنگ کننده که یکی از ناظرین رشته‌های معماری یا عمران همان کار خواهد بود، توسط سازمان استان تعیین و به صاحب کار، شهرداری و مجری ساختمان معرفی می‌شوند. ناظر هماهنگ کننده هر ساختمان باید گزارش پایان هر یک از مراحل اصلی کار خود و سایر ناظران را وفق مفاد ماده ۲۳ آیین نامه ماده ۳۳ و ترتیبات تبصره همین ماده به شرحی که در ذیل این بند ذکر می‌شود به مرجع صدور پروانه ساختمان و سازمان استان تسلیم نموده و چنانچه در حین اجرای ساختمان با تخلفی برخورد نماید و یا سایر ناظران به او اعلام دارند مراتب را به سازمان استان و مرجع صدور پروانه ساختمان اعلام نماید.
- کنترل کفایت اطلاعات موجود در نقشه‌های سازه، گودبرداری و روش‌ها و مشخصات داده شده مصوب مرجع
- صدور پروانه ساختمان برای نظارت بر عملیات اجرایی
- کنترل اقدامات الزامی انجام شده قبل از برچیدن ساختمان موجود
- کنترل اخذ مجوزهای لازم و مطالعه و مندرجات آنها
- کنترل بررسی وضعیت ساختمان‌ها و تاسیسات مجاور و تاسیسات شهری توسط سازنده
- مطالعه گزارش ژئوتکنیکی و شناسایی خاك و کسب اطلاعات لازم از آن برای کنترل اجرای ساختمان
- کنترل وضعیت پیاده شدن نقشه پی و انطباق آن نقشه‌های مصوب
- کنترل انجام وظیفه سازنده درباره انطباق خاك محل با فرضیات مندرج در گزارش ژئوتکنیکی و شناسایی خاك و نقشه‌های مصوب و در صورت لزوم اعلام مغایرت به مرجع صدور پروانه ساختمان
- کنترل صحت کارهای سازنده (پیمانکار) در پی کنی شامل موقعیت، عمق استقرار، ابعاد، شکل، آماده کردن کف، زه کشی پی‌ها
- کنترل صحت کارهای سازنده (پیمانکار) در قالب بندی‌ها شامل موقعیت و آماده سازی، امتداد، پایداری و مقاومت، محل قالب‌ها، ابعاد و فاصله بازشوها و پاکسازی نهایی آنها
- کنترل صحت کارهای سازنده (پیمانکار) در میلگردگذاری شامل تمیزی میلگردها و عاری بودن آنها از مواد زائد نظیر رنگ و زنگ، قطر، طول، خم، وصله، پوشش، موقعیت، تعداد، پایداری، نحوه به هم بستن و حداقل فاصله آزاد میلگردها، فاصله لازم برای پوشش بتن، لقمه و خرك‌ها.
- کنترل صحت کارهای سازنده (پیمانکار) در طرح و نحوه اختلاف بتن و نحوه حمل و نقل (شامل جدا نشدن اجزای بتن، زمان حمل)، ریختن و جا دادن بتن (شامل درجه حرارت هوا، استفاده از وسایل مناسب، یکنواختی در بتن ریزی، عملکرد مداوم، آماده کردن سطوح تماس بتن، ارتفاع سقوط، چگونگی ریختن در قالب‌ها، ضخامت لایه‌ها، شرایط آب و هوایی)
- کنترل صحت کارهای سازنده (پیمانکار) در متراکم کردن، پرداخت سطوح نهایی، نگهداری، حفاظت و عمل آوری بتن و زمان مناسب باز کردن قالب‌ها
- دستور نمونه گیری به منظور انجام آزمایش‌های لازم درباره بتن، فولاد و سایر مصالح ساختمانی بر اساس الزامات مقررات ملی ساختمان، اخذ نتایج آزمایش‌ها و بررسی آنها و تحویل آنها به مهندس ناظر هماهنگ کننده
- کنترل ترازهای نهایی و انطباق آنها با نقشه‌ها و مشخصات مصوب
- کنترل نوع فولادهای مورد استفاده در سازه و انطباق آنها با نقشه‌ها و مشخصات مصوب
- کنترل میل مهارها (شامل تعداد، اندازه، خم، محل، طول قسمت رزوه، فاصله نسبت به هم و نسبت به محور ستون، پوشاندن رزوه)
- کنترل صفحه ستون‌ها (شامل ابعاد، به منظور قرار گرفتن، تراز و رقوم، محل سوراخ‌ها، اندازه سوراخ‌ها، اندازه اتصالات، زیرسازی)
- کنترل نحوه ساخت ستون‌ها (محل ساخت ستون‌ها، سالم بودن نیم رخ‌ها، نوع و نمره صحیح آنها، مشخصات جوش، ابعاد و فاصله تسمه‌ها، نوع ورق‌ها و ابعاد آنها، رواداری انحنا و پیچیدگی، برون محوری جان، گونیا بودن بال)
- کنترل نصب ستون‌ها (استفاده از وسایل مناسب، محل دقیق نصب، مهار کافی، تمیز بودن انتهای ستون و کف ستون، رعایت جزئیات اتصال، رواداری‌های تابیدگی کف ستون، گونیا بودن اتصال کف ستون، شاغولی بودن ستون، وصله ستون‌ها)
- کنترل نحوه ساخت و نصب تیرها (هندسه برش در تیر لانه زنبوری، کنترل اعوعاج، پرکردن جان تیر در محل‌های لازم، نصب ورق های تقویتی لازم، کنترل نیم رخ‌ها، رعایت جزئیات اتصال)
- کنترل بادبندها (محل نیم رخ‌ها، صفحه اتصال، نحوه اتصال)
- کنترل اجرای سقف‌ها (تیرها، تیرچه‌ها، نوع آجر یا سفال یا پلی استایرن، خیز تاق ضربی، ملات یا بتن مورد استفاده، فاصله تیرچه‌ها، اتصالات تیرچه‌ها، مهار سقف، قالب بندی)
- کنترل نحوه انجام جوشکاری (دستگاه‌ها و لوازم مناسب، ابعاد و اندازه‌ها، محل جوشکاری، نحوه اجرای جوشکاری، دستور انجام آزمایش‌های جوش حسب مورد و اخذ نتایج آزمایش‌ها و بررسی آنها و تحویل آنها به مهندس ناظر هماهنگ کننده)
- کنترل نحوه اجرای اتصالات پیچ و مهره‌ای (کیفیت مصالح، اندازه و محل سوراخ‌ها، مقدار کفایت سفت‌کردن پیچ‌ها)
- کنترل قالب بندی، میلگردگذاری و بتن ریزی، متراکم کردن، پرداخت سطح روئی، حفاظت، نگهداری و عمل آوری و نحوه اجرای بتن در تمامی بخش‌های سازه بتنی اعم از تیرها، ستون‌ها، اتصالات و دیوارها مانند موارد مذکور قبلی
- کنترل اجرای صحیح شناژها اعم از فلزی یا بتنی با لحاظ موارد پیش گفته در این شرح خدمات و محل آنها
- کنترل رعایت جزئیات اجرایی دیوارهای باربر (شامل کیفیت مصالح، راستا، عایق کاری، شاغولی بودن، نصب درها و پنجره‌ها، صاف بودن سطح نهایی)
- کنترل رعایت جزئیات اجرایی دیوارهای داخلی و خارجی بنا و انطباق آن با نقشه‌ها و مشخصات فنی به ویژه از نظر الزامات سازه‌ای و لرزه‌ای
- کنترل جرئیات اجرایی پشت بام (شامل ابعاد و اندازه‌ها، رقوم، شیب بندی، آب روها، عایق کاری مصالح و جزئیات اجرایی)
- کنترل جرئیات راه پله
- کنترل محل اجرای لوله کشی‌ها، کانال و تاسیسات مکانیکی و برقی از نظر عدم آسیب به عناصر سازه‌ای
- کنترل جزئیات اجرایی دودکش‌ها، هواکش‌ها و داکت‌ها از نظر عدم آسیب به عناصر سازه‌ای
- کنترل محل قرارگیری چاه‌ها و نحوه اجرای اتصال سیستم فاضلاب به شبکه داخلی یا خارجی از نظر عدم آسیب به عناصر سازه‌ای
- کنترل رعایت جزئیات اجرای نمای ساختمان از نظر چگونگی ارتباط نما با سازه اصلی و الزامات سازه‌ای
- کنترل نکات فنی در محوطه سازی شامل زیرسازی، تراکم خاك محل
- کنترل انطباق مصالح ساختمانی تهیه شده توسط سازنده یا صاحبکار از نظر نحوه تهیه، حمل، نگهداری، استفاده در انطباق با نقشه‌ها و مشخصات فنی و استانداردهای ملی ایران
- مستند سازی و ثبت تکمیل دفترچه اطلاعات ساختمان در حیطه وظیفه خود
در همه این موارد، همه چیز بستگی به نظر مهندس ناظر ساختمان دارد و او باید تصمیم بگیرد و مسئولیت تصمیماتش را نیز بپذیرد. او باید با اتخاذ روش صحیح تفکر و تفکر مبتنی بر پیدا کردن راه حل ( تفکر مهندسی) بهترین روش را برگزیند.
مطابق مقررات ملی ساختمان، اجرای ساختمان باید به دست مجری انجام شود. مهندس ناظر باید بر کار مجری نظارت کند. اما متاسفانه، در حال حاضر بسیاری از پروژه‌ها فاقد مجری هستند و یا مجری آنها صوری است. در این شرایط وظایف مهندس ناظر ساختمان دو چندان است.
