لاینینگ تونل
تونل‌های مدفون از جمله سازه‌هایی است كه در دهه‌های اخیر به علت نقش حساس خود در بحث‌‌های مدیریت بحران و شریان‌های حیاتی مورد نظر خاص محققین بوده است. به علت قرارگیری این تونل‌ها در اعماق زمین و غیرقابل پیش بینی بودن رفتار خاك و تامین پایداری و حل مسایل مربوط به نشست و زهكشی و … اجرای این تونل‌ها، نیاز به تجربه و دانش كافی است.
بعد از حفاری و نگهداری تونل اصلی، به منظور تامین نیازهای كاربری، اطمینان از پایداری فضا در دراز مدت، ایجاد یك سطح صاف و جلوگیری (یا كنترل) ورود آب‌های زیرزمینی به داخل تونل، دیواره‌ها و سقف و كف تونل اصلی به وسیله لاینینگ بتنی پوشیده می‌شود.
مبانی طراحی روش اجرای لاینینگ بتنی
مبانی طراحی روش اجرای لاینینگ بتنی را می‌توان در چند بخش زیر مورد بررسی قرار داد.
- شكل و ابعاد مقطع عرضی تونل
- پلان معماری
- طرح سازه‌ای لاینینگ
در ارزیابی مقطع عرضی تونل برای طراحی روش اجرای لاینینگ، توجه به نكات زیر الزامی است.
- ابعاد مقطع بگونه‌ای ست كه امكان تردد تراك میكسر در داخل تونل (قبل از اجرای لاینینگ) وجود دارد.
- در كف مقطع تونل یك دیچ (كانال) در نظر گرفته كه در حین اجرای لاینینگ كف اجرا می‌شود. دیچ كف تونل نیز در تمام بخش‌ها (راهروی اصلی و شاخه‌های فرعی) اجرا می‌شود.
- شكل مقطع در تمام بخش‌های تونل اصلی یكسان است. در ارزیابی پلان معماری تونل برای طراحی روش اجرای لاینینگ شیب طولی تونل در بخش راهروی اصلی برابر ۱٪ به صورت سرازیری به سمت خارج تونل است.
روش اجرای پوشش بتنی
بتن ریزی از انتهای تونل به سمت دهانه تونل انجام خواهد شد. مراحل بتن ریزی در مقطع تونل حداقل در سه مرحله شامل بتن ریزی كف، بتن ریزی بخش پائین دیوار و بتن ریزی دیوار و سقف انجام خواهد شد. قبل از بتن ریزی كف، نیاز به اجرای بتن مگر است.
مرحله بندی (لیفت بندی)
بتن ریزی بتن ریزی در سه مرحله (لیفت) اصلی شامل بتن ریزی كف، بتن ریزی بخش پائین دیواره (با قالب رامكا) و بتن ریزی دیواره و سقف انجام می‌شود.
اجرای پوشش بتنی كف
بتن ریزی كف شامل مراحل زیر است.
- تمیزكاری كف وكنترل مقطع(نقشه برداری)
- رگلاژ كف (بتن مگر)
- كاشتن آرماتور آهن چال
- آرماتور بندی كف و فیكس كردن نبشی‌های كنار كانال هدایت آب، جاگذاری واتراستاپ.
- قالب بندی كف (سربندی قالب و قالب بندی كانال هدایت آب)
- بتن ریزی كف
تمیزكاری كف و كنترل مقطع (نقشه برداری)
بعد از اتمام عملیات حفاری و تحكیم، تمیزكاری كف، كنترل مقطع و رگلاژ كف انجام می‌شود. پس از تمیز كاری، مقطع كف تونل توسط اكیپ نقشه برداری كنترل می‌شود و در صورت وجود كسر حفاری‌های احتمالی اقدام به برداشت این كسر حفاری‌ها برحسب نوع و مقدار آن به وسیله بیل مكانیكی، چكش دستی و یا انفجار خواهد شد.
كف رگلاژ
معمولاً در حین حفاری تونل و همچنین در طی عملیات تمیزكاری كف مشاهده می‌شود كه در تمام یا بخشی از كف تونل اضافه حفاری ایجاد می‌شود. اضافه حفاری‌های كف با استفاده از یك لایه بتن غیر مسلح با عیار ۱۵۰ كیلوگرم سیمان (بتن مگر) پر می‌شود.
قالب بندی كف در دو بخش اجرا می‌شود.
- قالب بندی در سطح
- قالب بندی پیشانی در كف
اجرای پوشش بتنی بخش پائین دیواره (رامكا)
اجرای پوشش بتنی بخش پائین دیواره به ارتفاع ۵ متر شامل مراحل زیر است.
- آرماتور بندی رامكا و جاگذاری واتراستاپ
- قالب بندی رامكا
- بتن ریزی رامكا
- رامكا آرماتوربندی
بتن ریزی رامكا
بعد از اتمام عملیات قالب بندی رامكا، بتنی كه توسط تراك میكسر به محل منتقل شده توسط پمپ بتن در پشت قالب‌ها ریخته می‌شود.
اجرای پوشش بتنی دیواره و سقف
اجرای پوشش بتنی دیواره و سقف تونل‌ها شامل مراحل زیر است.
- آرماتور بندی دیواره‌ها و سقف
- قالب بندی دیواره‌ها و سقف (فیكس كردن قالب هیدرولیكی سقف و دیواره‌ها)
- جای گذاری واتر استاپ و سربندی قالب دیواره و سقف
- بتن ریزی دیواره و سقف
آرماتور بندی دیواره‌ها و سقف
آرماتورهای دیوار و سقف تونل در لیفت‌های ۶ متری بسته می‌شود. با توجه به ارتفاع تونل به منظور تامین دسترسی پرسنل آرماتور بند به سقف تونل در صورت لزوم می‌توان از یك وسیله كالسكه مانند استفاده نمود. جهت نگهداری آرماتورهای دیواره، چال‌هایی در دیواره حفر می‌شود.
تزریق تماسی
بعد از اجرای لاینینگ نهائی تونل ممكن است در متراژهای خاصی از تونل، فضاهای خالی بین لاینینگ و جداره تونل باقی مانده باشد یا اینكه برخی درزه و ترك‌هائی در سنگ یا در شاتكریت وجود داشته باشند كه در اثر ویبره بتن پر نشده باشند. برای اطمینان از پرشدن این فضاها و اتصال كامل لاینینگ به جداره تونل بویژه در سقف تونل، اقدام به اجرای تزریق تماسی خواهد شد. علاوه براین در فواصل ۵ متری در طول طاق تونل، پیمانكار باید در نقاطی كه دستگاه نظارت تعیین می‌نماید، دوغاب ریزی اتصالی را اجرا نماید.
زهكشی و آب بندی تونل‌ها
با توجه به نیازهای كاربری پروژه، لاینینگ تونل بایستی به گونه‌ای طراحی و اجرا شود كه امكان نشت آب‌های زیرزمینی به داخل تونل در دوره بهره‌برداری وجود نداشته باشد و فضای تونل اصلی و دستك‌های تاسیسات كاملاً خشك باشد. با توجه به شرایط توپوگرافی و شرایط زمین شناسی، می‌توان تا حد زیادی مطمئن بود كه تراز خط آب‌های زیرزمینی پائین‌تر از تراز تونل‌ها بوده و تنها نشت آب‌های سطحی ناشی از بارندگی به عنوان منبع آب تاثیر گذار مطرح باشد. در نتیجه لازم است تا تمهیدات لازم جهت جلوگیری از ورود این آب‌ها به داخل فضاهای زیرزمینی (از محل درزه‌های اجرایی و انبساط بتن) و نیز تجمع آب پشت لاینینیگ اندیشیده شود.
