کاوشهای ژئوفیزیک
هدف از اکتشافات ژئوفیزیکی کشف خصوصیات محیط با روشهای غیر مستقیم است. به طور کلی ژئوفیزیک با استفاده از امواجی نظیر امواج الکتریکی، الکترومغناطیسی، مغناطیسی، و صوتی به مطالعه خواص فیزیکی زمین و محیط اطراف آن میپردازد.
معمولاً در مهندسی عمران روشهای ژئوفیزیک به عنوان مکمل روشهای حفاری مطرح هستند. اما از این روشها در شناسایی معادن نفت و سنگ، و نظامی بسیار استفاده میشود.
روشهای الکتریکی
در این روش، مقاومت زمین در برابر عبور جریان الکتریکی و یا میزان قابلیت هدایت الکتریکی اندازه گیری میشود.
روش های لرزهای
در این روشها سرعت عبور امواج صوتی در لایههای رمین اندازه گیری میشود. امواج صوتی با سرعتهای متفاوتی در لایههای زمین حرکت میکنند و این نکته اساس روشهای لرزهای است. در این روشها امواج صوتی به وسیله یک منبع در نقطهای معین تولید میشوند. پس از مدتی امواجح با برخورد به ناپیوستگیها یا فصل مشترک لایههای مختلف، انعکاس یا انکسار مییابند که به وسیله گیرندهها ثبت میشوند. با توجه به طول مسیر و زمان میتوان سرعت امواج را در لایههای گوناگون زمین محاسبه نمود.
روشهای ثقل سنجی
در این روشها تغییرات شتاب جاذبه در نقاط مختلف سطح زمین اندازه گیری میشود.
روشهای مغناطیس سنج
در این روشها بزرگی میدان مغناطیسی در نقاط مختلف سطح زمین اندازه گیری میشود.
روشهای الکترومغناطیسی
در این روشها بزرگی میدان الکترومغناطیسی در محیط مورد مطالعه اندازه گیری میشود.
روشهای هستهای
در این روشها انرژی و سطح تشعشعات بازتابی از ذرات اندازه گیری میشود.
روش انکسار لرزهای
این روش، روشی مناسب برای محاسبه ضخامت لایه بندی خاک و عمق سنگ بستر است. در این روش ابتدا در نقطه A موج صوتی ایجاد میشود (ایجاد انفجار) و در نقاط دیگر B ، C و … صوت را دریافت میکنند. دریافت کننده موج صوتی را اصطلاحاً ژئوفون گویند. موج به دو صورت موج P (موج صفحهای) و موج برشی S در زمین انتقال مییابد. موج P سریعتر است بنابراین اولین دریافت در هر نقطه مربوط به موج P است.
دامنه نوسان در موج P در جهت انتشار موج به وجود میآید. مشابه یک فنر فشرده که وقتی رها میشود فشردگی در امتداد طول آن حرکت میکند. در حالی که در موج S دامنه نوسان عمود بر راستای انتشار موج است. مشابه طنابی که بالا و پایین حرکت داده میشود. سرعت حرکت موج P از موج S بیشتر است .ولی قدرت تخریب موج S بیش از موج P است.
روش بین چاهی
سرعت موج برشی را میتوان از روش Cross hole یا بین چاهی به دست آورد. در این روش دو چاه حفر میشوند. یک موج قائم در انتهای یکی از چاهها ایجاد شده و در انتهای چاه دیگر دریافت میشود. مقدار سرعت موج برشی را با توجه فاصله و زمان میتوان محاسبه نمود.
