ژئوگرید
ژئوگریدها گروهی دیگر از خانواده ژئوسینتتیكها از جنس پلی استر و پلی اتیلن یا تركیبی از این مواد یا سایر مواد مشابه هستند. ژئوگریدها در ضخامت، سایز و ابعاد مختلف به صورت شبكههای سه بعدی تولید میشوند. به عنوان تقویت كنندههای مناسب مورد استفاده قرار میگیرند زیرا آنها دارای مقاوت كششی بالا و قفل شدگی قابل توجهی در ساختار شبكه هستند. این دسته از ژئوسنتتیكها معمولاً در مناطقی كه خاكها اشباع یا نمدار هستند، در بالا و پایین لایه ژئوتكستایل قرار میگیرند. مزایای بكارگیری ژئوگریدها در پروژههای عمرانی تقریباً مشابه با مزایای بكارگیری ژئوتكستایلها است.
كاربرد ژئوگریدها
- جداسازی مواد مختلف مثل تفكیك ماسه از گراول
- جداسازی و فیلتراسیون
- ایجاد سطح تفكیكی كننده بین مواد آلوده كننده و مواد غیر آلوده
- بالا بردن مقاومت مكانیكی
- بالا بردن مقاومت كششی
- بالا بردن مقاومت و تقویت بستر جادهها
- برای تفكیك لایههای قدیمی و جدید در جادهها برای ایجاد لایه و روكش جدید در جاده
- برای تقویت شیبها
كاربرد ژئوگرید با جنس فایبر گلاس
ژئوگریدها با جنس فایبرگلاس یك نوع ژئوگرید با كیفیت بالاست كه به عنوان تقویت كنندههای مهمی در جادهها مورد استفاده قرار میگیرند. این نوع از ژئوگرید با پوششی از PVC برای تقویت اسفالت سطحی، زیر اساس با خصوصیات كششی بالا به صورت ژئوگریدهای دو محوره استفاده میشود كه دارای خصوصیات دیگری مثل مدول بالا، دوام دراز مدت و طویل شدگی كم هستند. همچنین این نوع از ژئوگرید در بستر سازی مسیر راه آهن، فرودگاه، و پایدارسازی شیب به كار میرود. از خصوصیات مهم دیگر این نوع از ژئوگرید میتوان به پایداری دما، پایداری شیمیایی و فیزیكی اشاره كرد.
میكرو گریدهای لایه لایه
میكروگریدهای لایه لایه از جنس پلی استر بافته شده ریز است كه در آن سلولهای تشكیل دهنده شبكهها از هم فاصله مشخص و تعریف شدهای دارند. میكروگریدها، قفل شدگی بالایی را با خاك ایجاد میكنند و همچنین نفوذپذیری بالایی را نشان میدهند.
این نوع از ژئوگریدها برای تقویت خاكهایی استفاده میشوند كه وزن ملكولی بالایی دارند و برای استحكام بیشتر آنها احتیاج به یك پوشش اشباع UV با خصوصیات فیزیكی و شیمیایی با دوام بالاست و این خصوصیت در میكروگریدها وجود دارد. دقت بافت دو سویه در میكروگریدها بسیار بالاست و در فاصله بین سلولهای شبكه، لایهای با جنس PVC قرار گرفته است. از مهمترین ویژگیهای این نوع ژئوگرید میتوان به تولید آسان و نصب راحت آنها اشاره كرد. میكروگریدها یك نوع ژئوگرید دو محوره هستند كه در هر دو محور آن مقاومت كششی برابر است.
شكافهای كوچك میكروگرید میتواند یك نگهدارنده عالی برای بافتهای خاكی باشد. همچنین نفوذ پذیری بالای این شبكهها عملكرد بهتر آنها را نسبت به استفاده از گیاهان برای پایدار سازی شیبها نشان میدهد.
نكات مهم در استفاده از ژئوگریدها
- دیوارهای بلند؛ ژئوگرید معمولاً حدود ۷۰ درصد ارتفاع دیوار را شامل میشود.
- رمپها و شیبهای دو طرفه؛ ژئوگرید معمولاً در تمام عرض خاكریز قرار داده میشود.
- در طراحیهای مرتبط با بحث زمین لرزهها؛ فاصله بین ژئوگریدها در طراحی، مد نظر قرار میگیرد. ولی جایی كه از نظر لرزهخیری منطقه آرامی است فاصله ژئوگریدها به طور مشخصی بیشتر است.
- پایدارسازی شیبها بسته به شیبهای مختلف این فاصله (فاصله بین ژئوگریدها) تغییر میكند، مثلاً در شیب با نسبت ۱:۸ فاصله هر ردیف ژئوگرید ۸ اینچ است و در دیوارها و مناطق با شیب عمودی فاصله ژئوگریدها حتی به ۱ اینچ میرسد.
- انواع ژئوگریدها بین دماهای ۵۰ – تا ۱۰۰۰۰ درجه سانتیگراد مقاوم بوده و در هر نوع آب و هوایی قابل استفاده است.
كاربرد ژئوگرید در پروژههای مختلف
كاربرد ژئوگرید جهت حفاظت از لولههای انتقال نفت، گاز و آب
محافظ لوله (راك شیلد) بهترین محاففظ برای لولههای فولادی انتقال نفت، آب و گاز در قسمتهایی از لوله كه از نقاط صخرهای و سنگلاخی عبور مینماید، است. در این نقاط نوار خارجی لوله باید با یك لایه از محافظ لوله (راكشیلد) پوشش داده شود. در بخشهائی از مسیر خط لوله كه زمین صخرهای انفجاری بوده و یا لولهها با لایه بتنی وجود دارد، بایستی از ورقهای مشبك پلی اتیلنی (راك شیلد) جهت حفاظت مكانیكی پوشش اصلی لوله استفاده شود. راكشیلد ضمن جلوگیری از عبور سنگها با عبور دادن خاكهای نرم در اطراف لوله مانع از صدمه دیدن محافظ خارجی لوله شده و بدین ترتیب به حفاظت كاتدیك لوله كمك میكند.
مزایای استفاده از راك شیلد (محافظ لوله)
- سرعت كار بالا و بتن ریزی یكنواخت
- هزینه كمتر، در مقایسه با حمل و نقل خاك سرند شده و ماسه
- استفاده از خاكهای محلی در دور لوله
- تسهیل در محافظت كاتدیك لوله
زیر سازی لوله
در مواردی كه لوله از مناطق باتلاقی دارای خاك سست و ضعیف با میزان آبهای زیر زمینی بالا عبور میكند، با استفاده از یك لایه از شبكههای مهندسی (ژئوگرید) بستری مناسب و مقاوم در لوله ایجاد میشود.
مزایای استفاده از ژئوگرید برای زیر سازی لوله
- ایجاد بستری مقاوم و بدون نشست در زیر لوله
- كنترل و تخلیه آبهای سطحی
- استفاده از خاكهای محلی
كاربرد ژئوگرید در جلوگیری از فرسایش شیبها
فرسایش شیروانیهای خاكی توسط باد و باران به عدم پایداری و نهایتاً گسیختگی شیروانیهای خاكی منتهی میشود و نگهداری از این شیروانیها بدون استفاده از ژئوگریدها بسیار پر هزینه خواهد بود. با كارگذاری یك لایه شبكه پلیمری كه رشد پوشش گیاهی را تسهیل و تسریع مینماید از فرسایش خاك با استفاده از شرایط طبیعی موجود جلوگیری میشود.
سه عمل اصلی شبكههای پلیمری
- با ایجاد حفاظ لازم برای چمنهای تازه كاشته شده، محیط مناسبی برای رشد بهتر ریشه گیاه در شیروانی خاكی مهیا میشود.
- باعث گیرایی و چسبندگی پوشش گیاهی در مقابل بارانهای سیل آسا میشود.
- باعث كاهش تأثیر بارش بر سطح خاك و هدایت آبهای سطحی در امتداد شبكه میشود.
كاربرد ژئوگریدها در جلوگیری از ریزش كوه، صخرههای سنگی و شیروانیهای خاكی
فرسایش صخرههای سنگی، پتانسیل و موقعیت مناسبی را برای فرو ریختن قطعات سنگی كه بوسیله هوازدگی سست و آماده ریزش هستند بوجود میآورد. به كمك استقرار شبكههای پلیمری كه در روی سطوح لغزنده و صخرههای سنگی تثبیت میشوند میتوان از بروز فاجعه یا آسیب دیدگی سازهها (جاده، پل، ساختمان و …) جلوگیری نمود. این راهبرد به خصوص در نقاط كوهستانی و سرد سیر كشور كه قطعات بزرگ سنگی بعلت یخ زدن و تغییرات شدید حرارت خرد شده یا به علت بارندگی زیر آنها شسته شده و ناپایدار میشوند بسیار مؤثر خواهد بود.
كاربرد ژئوگریدها در احداث راههای دسترسی به مناطق باتلاقی
ژئوگرید برای كار بر روی نقاط باتلاقی بسیار مناسب است. معمولاً در این نقاط نیاز به حمل و نقل مصالح زیادی وجود دارد ولی به علت كیفیت نامطلوب خاك، این امر تنها با تحمل مشقات و هزینه سرسام آور امكان پذیر است. شبكههای ژئوگرید بدلیل وجود دریچه، حركت یكنواخت آب را نسبت به سطح خود تنظیم نموده و سكوی محكمی برای جاگیری و استقرار مصالح و مواد پر كننده فراهم میآورند. این عمل بخصوص در نقاط باتلاقی باعث كاهش قابل توجه نشست شده و پیوستگی لازم مصالح را برای پیشرفت عملیات ممكن مینماید.
استفاده از ژئوگرید در زمینهای باتلاقی دارای مزایای دیگری نیز است كه از آن جمله میتوان به جلوگیری از تغییرات سطحی زمین در موقعیتهای مختلف اشاره كرد. بكارگیری ژئوگرید در این زمینها باعث یك دست كردن زمینآن مناطق و استفاده بهینهتر از این زمینها میشود. اگر احداث خطوطی مثل راه آهن، جاده ماشین رو و از این دست موارد در مناطق باتلاقی الزامی باشد، بهترین روش برای احداث چنین خطوطی، استفاده از ژئوگریدهای مناسب برای این موارد است.
كاربرد ژئوگریدها در خاكریزها، آب بندها و ساخت سازههای مهار كننده
كنترل سیلاب و حفاظت از رودخانهها در برابر فرسایش
اكثر آبراههها شامل قسمتهایی نظیر سازههای كنترل كننده از قبیل آب بند، آبر یز، حوضچههای آرامش هستند كه تمامی آنها را میتوان با استفاده از گابیونهای ساخته شده از ژئوگرید به بهترین نحو طراحی كرد. عمر زیاد این محصولات و سهولت كار با آنها از فواید استفاده در این گونه موارد است. استفاده از ژئوگرید در ساخت گابیونهای لولهای نیز به عنوان روشی آسان و مؤثر در جلوگیری از فرسایش بستر رودخانهها شناخته شده است.
احداث دیوار ساحلی
با استفاده از گابیونهای پلیمری میتوان انواع دیوارهای ساحلی را طراحی و اجرا نمود. از خصوصیت این دیوارها سهولت نصب، استحكام فوق العاده و هزینه بسیار ناچیز نسبت به سایر روشها است. گابیونهای پلیمری كه بخش روكش آنها از ژئوگرید است كمك زیادی به جلوگیری از فرسایش قسمتهای ساحلی میكند و استفاده از لایههای ژئوگرید كه محتوی سنگدانههای درشت هستند به عنوان بهترین روش در جلوگیری از فرسایش ساحلی در بین كلیه روشهای حفاظت از سواحل در نظر گرفته میشود.
كاربرد ژئوگرید در زهكشی و لاینینگ
یك نوع خاص از شبكه پلیمری (ژئوگرید) در ز هكشی زونهای خاكی و سنگی تحت گرادیانهای مختلف كاربرد داشته و با توجه به هندسه مناسب آن، قابل كاركرد در سازههای مختلف از جمله تونلها، ترانشهها و كانالهای زهكش است. از جمله پروژههای مهم اجرا شده با استفاده از محصولات این در ایران میتوان به زهكشی پشت دیوارهای حائل در مصلی بزرگ تهران، زهكشی سطوح سنگر بندی شده در تونل كندوان و چندین پروژه دیگر اشاره كرد.
از كاربردهای دیگر ژئوگرید میتوان به استفاده از آنها در دیوارههای نگهدارنده تونلها و معادن اشاره كرد كه تحت عنوان لاینینگ قابل شناسایی هستند. در عمل لاینینگ معمولاً از دو روش برای نگهداری و ایمنی در برابر ریزش دیوارهها استفاده میكنند. در یك روش از بتن با یك ضخامت مشخص و معمولاً ضخیم استفاده میكنند و در روش دیگر كه قابلاطمیانتر و با صرفهتر است (البته بسته به شرایط پروژه) از بتن مسلح با ضخامت كمتر استفاده میشود. معمولاً سازه مسلح بتن از جنس میلگرد است كه ژئوگرید به دلیل برتریهایی كه نسبت به میلگرد دارد میتواند جایگزین خوبی در این زمینه باشد.
كاربرد ژئوگرید در مسلح كردن دیوارهای گچی و سیمانی
توری زیر گچی جهت مسلح كردن اندودهای گچی و سیمانی در دیوارهها، سقفها و ستونها كاربرد داشته و با توجه به انعطاف پذیری و دوام آن، مزایای اقتصادی و فنی فراوانی به همراه دارد. این شبكهها همچنین جهت مسلح نمودن پانلهای پیش ساخته گچی استفاده شده و در محل اتصال دیوارهای پیشساخته به كف و سقف، عمل اندود نمودن را تسهیل و باعث ایجاد درگیری و یكپارچگی بیشتر میشود. توری زیر گچی جایگزین مناسب توری مرغی فلز ی بوده و بدون زنگ زدگی و خوردگی، خواص اولیه خود را در محلحفظ نموده و باعث افزایش یكنواخت مقاومت میشود. توری زیر گچی در عرض ۸۴ سانتیمتر و به شكل رول ۱۰۰۰ متری تولید میشود.
كاربرد ژئوگرید در مسلح كردن خاک
تقویت زیرسازی
ژئوگریدها میتوانند مشكلاتی را كه احداث سازههای سنگین و خاكریزها روی خاكهای ضعیف دارند، بدون نیاز به شمع كوبی و یا عملیات خاكبرداری یا خاكریزی (جایگزینی مصالح نامقاوم با مصالح مقاوم و دانه درشت) حل نمایند. این عمل با قرارگیری لایههای ژئوگرید بر روی خاك سست و لابه لای آن در فواصل مناسبی كه سطوح گسیختگی را قطع مینماید میسر میشود. همچنین میتوان خاكریز را بر روی یك صندوقچه پر از مواد دانه درشت كه به كمك شبكههای پلیمری ساخته شده باشد احداث نمود. با این كار ضمن تقویت زیر ساخت خاكریز، عمل زهكشی بخوبی انجام پذیر بوده و از پدیده نشست نامتقارن كه سبب وارد شدن صدمات زیادی به پیهاست، بنحو قابل توجهی كاسته میشود.
كاربرد ژئوگرید در حفاظت عایق سولهها و حریم ایمنی اسكلت فلزی ساختمانها
انواع شبكههای پلیمری جهت حفاظت از عایقهای سقف سولهها، انبارها، سالنهای تولید، سالنهای ورزشی و غیره جایگزین مناسبی برای توری فلزی هستند. شبكههای پلیمری بادشكن به خوبی باعث كاهش سرعت باد، بدون ایجاد تلاطم تا حدود ۶۰ % میشود و علاوه بر حصار بادشكن به عنوان حریم ایمنی اسكلت فلزی ساختمانها استفاده و كاربرد وسیعی یافته است. شبكههای فوق، زیبا، ضد زنگ، قابل شستشو و در رنگهای مختلف تولید شده و در برابر اشعه خورشید و مواد شیمیایی مقاوم هستند.
كاربرد ژئوگرید در پوشش كفها و قطعات بتنی
به لحاظ سبك بودن شبكههای ژئوگرید و مقاوم بودن آنها در برابر عوامل خورنده، میتوان شبكهها را نزدیك به سطح بتن در عملیات مستمر قالب بندی استفاده و نصب نمود. این عمل سبب استحكام بتن و كنترل ترك خوردگی در بتن میشو.
مزایای استفاده از ژئوگرید در بتن
- مسلح كردن بتن
- نیاز به حداقل پوشش بتن
- مقرون به صرفه بودن نسبت به مصالح مشابه نظیر آرماتور
- مصونیت كامل در برابر كلیه عوامل خورنده موجود در آب كه عامل از بین رفتن آرماتور است.
- قابلیت نصب سریع و آسان
كاربرد ژئوگرید در كانالهای انتقال آب و تونلها
یكی از روشهای مقرون به صرفه در ساخت كانالهای بتنی آب و فاضلاب، استفاده از تركیب شبكههای ژئو گرید و شاتكریت سیمان است. مقاومت شیمیایی شبكهها در برابر مواد خورنده موجود در آب كه میتوانند بداخل بتن نفوذ كنند از جمله ویژگیهای مهمی است كه قابلیت شبكهها را در اینگونه موارد نشان میدهد. خصوصیت مهم دیگر این شبكهها، مقاومت كششی فوق العاده زیاد، وزن كم و انعطاف پذیری مناسب آنهاست كه كار با آنها را بسیار آسان مینماید. از این شبكهها در پایداری اولیه سطوح تونلهای متروی تهران نیز استفاده شده است.
كاربرد ژئوگرید در بتن
در مورد كاربرد ژئوگرید در بتن ریزی میتوان گفت، امتیازاتی از قبیل مقاومت كششی زیاد، مقاومت در برابر خوردگی و جذب و توزیع تنش، استفاده از این شبكهها را در بتن مقرون به صرفه مینماید. نفوذ رطوبت به داخل بتن هیچگونه تأثیر منفی بر روی شبكه نداشته و بدین ترتیب میتوان از ضخامت پوشش بتنی به نحو قابل ملاحظهای كاست.
كاربرد ژئوگرید در احیاء اراضی ساحلی
یكی از موارد مهم استفاده از شبكههای ژئوگرید احیاء اراضی و بازیافت زمین از دریا است. این عملیات به منظور پیسازی جهت احداث سازه یا دیواره دریایی و حفاظت سواحل و تثبیت اراضی ساحلی امكان پذیر است.
كاربرد ژئوگرید در زیر سازی جادهها و معابر
یكی از مهمترین عوامل موثر در طراحی و ساخت مسیرهایی كه از زمینهای سست عبور میكنند، تقویت و تثبیت بستر راه (Subgrade) است كه در صورت عدم دسترسی به بستر مناسب، روسازی راه (Pavement) نیز به تدریج از بین خواهد رفت.
بدین منظور میتوان از شبكههای در حد فاصل بستر (Subgrade) و زیر اساس (Subbase) استفاده نمود كه بدلیل مشخصات فنی مناسب این شبكهها، توزیع بارهای ترافیكی بر روی بستر بهتر صورت پذیرفته و موجب جلوگیری از نشستهای موضعی و نامتقارن میشود. از عمدهترین محسنات استفاده از ژئوگریدها در زیر سازی آسفالت و جلوگیری از پدیده فرورفتگی سریع آسفالت (Rutting) است كه در اثر بارر ترافیكی زیاد و بخصوص عبور وسایط نقلیه سنگین ایجاد میشود. همچنین كاربرد این شبكهها از پدیده شایع و مخرب دیگری بنام ترك خورد گی (Reflection Cracking) كاملاً ممانعت بعمل خواهد آورد.
امتیازات ژئوگرید جهت ارائه پی پایدار
- از فرار مصالح Subgrade و تداخل Subbas و Subgrade جلوگیری مینمایند
- با توزیع یكنواخت بار بر روی سطح وسیع خود نشست را به حداقل میرساند
- ضمن افزایش مقاومت كششی به كمك اصطكاك بین شبكه و خاك، به مقاومت برشی خاك نیز میافزاید.
- به علت شكل مشبك خود سبب كاهش و حذف فشار آب منفذی میشود.
كاربرد ژئوگرید در تقویت زیرسازی راه آهن و فرودگاه
با استفاده از ژئوگرید ضمن احداث سریع و مطمئن خطوط راه آهن در زمینهای سست و ضعیف، نگهداری از این مسیرها ارزانتر و بسیار آسانتر است. مرمت زیر سازی خطوط راه آهن یا یكی از متداولترین عملیات سیستم راه آهن هر كشور است كه سالیانه مخارج عمدهای را به خود اختصاص میدهد. به كمك شبكههای ژئوگرید مصالح مربوط به زیر سازی در شبكه قفل شده و ضمن بالابردن ظرفیت باربری زیر اساس و كاهش هزینههای نگهداری آن، از بروز مشكلاتی نظیر نشست نامتقارن جلوگیری میشود.
مزایای استفاده از شبكه ژئوگرید در پروژههای احداث و نگهداری خطوط راه آهن
- بالابردن ظرفیت باربری قطارها
- افزایش سرعت قطار
- كاهش هزینهای نگهداری زیر اساس خط راه آهن
- آسایش و امنیت بیشتر مسافران
- افزایش عمر مفید خطوط راه آهن
تقویت آسفالت به كمك ژئوگریدهای نتلون
با استفاده از شبكههای ژئوگرید میتوان ضمن افزایش عمر آسفالت به میزان چند برابر، از بروز عوارضی مانند خستگی زودرس، ترك خوردگی و موج افتادگی در آسفالت جلوگیری به عمل آورد. این شبكهها با داشتن مقاومت كششی زیاد میتوانند كمبود مقاومت كششی آسفالت را تا حد مطلوبی جبران نموده و نهایتاً تغییر شكل آن در نتیجه اعمال بارهای دینامیكی مداوم را كاهش دهند. از این ژئوگرید میتوان در روشهای ترمیم آسفالت در نقاطی كه پدیدههای موضعی مخرب وجود دارند نیز استفاده نمود.
كاربرد ژئوگرید در پایدار سازی دیوارهای سنگی
از ژئوگریدها برای حفاظت و پایدار سازی و جلوگیری از سقوط سنگهای دیوارهای سنگی مشرف به جادهها نیز استفاده میشود. ژئوگریدهای دومحوره از جنس پلی اتیلن جهت پایدارسازی شیبهای سنگی استفاده میشود. ژئوگرید دومحوره باعث بالا رفتنخصوصیات كششی آنها میشود. ژئوگرید با مقاومت كششی و مدول بالا، باعث مقاومت فوق العادهای در برابر خرابیهای ساختاری و محیطی میشود. استفاده از این نوع ژئوگرید یك ضمانت طولانی مدت را ایجاد میكند.
ژئوگریدهای دو محوره چند لایهای
این دسته از ژئوگریدها یك تركیب از پلی پروپلینها هستند كه از تركیب تعداد معینی لایه كه بیشتر از جنس ژئوگرید است، تشكیل شدهاند. این نوع از ژئوگرید دارای مقاومتهای متفاوت و قابل تغییری برای استفاده در پروژههای مختلف است. نوع استاندارد از این دسته دارای ۵ لایه با انعطاف پذیری بالا و وزن كم است. تركیب تعدادی لایه با یكدیگر برای تشكیل یك نوع ژئوگرید میتواند اثر زیادی بر روی بالا بردن مقاومت آن داشته باشد. این نوع از ژئوگرید به دلیل خصوصیات ویژهای كه دارند، برای مناطقی كه مقاومت بالایی احتیاج است یا مقاطعی كه امكان ایجاد حفره در آنها وجود دارد مثل خاكهای كارستی، مناطق معدنی یا مناطق یخزده بسیار كاربرد دارد. از كاربردهای دیگر این نوع ژئوگرید میتوان به استفاده آن در مسیرها و جادههای سنگفرشی و غیر سنگفرشی اشاره كرد. همچنیناین نوع ژئوگرید در مسیر خطوط راه آهن و فرودگاهها و مناطق با بارگذاری بالا مورد استفاده قرار میگیرد.
سیستم ژئوگرید در اتصال با بلوكهای بتنی
این سیستم در ایجاد دیوارههای حائل كاربرد فراوانی دارد و نوع و شكل ساختهای مورد استفاده در این روش بسیار متنوع است. در پشت این بلوكها از خاك استفاده میشود و هر كدام از این بلوكها توسط راههای متنوعی به هم اتصال داده میشوند. این سیستم حتی ممكن است برای پروژههای زهكشی نیز مورد استفاده قرار گیرد. اتصال پوشش قسمت پشتی این بلوكها توسط فشار هیدرولیكی انجام میشود.